Kardiowersja polega na przywróceniu rytmu zatokowego u chorych z tachyarytmiami nadkomorowymi i komorowymi. Wyróżnia się kardiowersję farmakologiczną oraz elektryczną. Przywrócenie prawidłowego rytmu jest także możliwe w trakcie zabiegu przezskórnej lub chirurgicznej ablacji. Niestabilni hemodynamicznie pacjenci kwalifikowani są do pilnej kardiowersji elektrycznej w celu natychmiastowego przerwania arytmii. W przypadku migotania i trzepotania przedsionków w zależności od czasu trwania arytmii pacjenci mogą być poddani kardiowersji farmakologicznej lub elektrycznej, po wcześniejszym odpowiednim przygotowaniu, które obejmuje przede wszystkim skuteczną terapię przeciwkrzepliwą oraz leczenie antyarytmiczne zwiększające prawdopodobieństwo utrzymania rytmu zatokowego po skutecznym zabiegu.

Rys historyczny

Pierwsze doniesienia o zastosowaniu defibrylacji na modelu zwierzęcym sięgają 1899 r., kiedy to dwaj fizjolodzy – J.L. Prevost i F. Batelli – za pomocą prądu elektrycznego wywołali migotanie komór, które następnie przerwali kolejnym impulsem.¹ W 1947 r. w trakcie operacji torakochirurgicznej profesor C.S. Beck przerwał migotanie komór dzięki energii elektrycznej prymitywnego defibrylatora wykorzystującego prąd zmienny (AC – alternating current).² Następnie w 1952 r. N.L. Gurvich skonstruował komercyjny jednofazowy defibrylator do stosowania przezklatkowego, który wykorzystywał prąd stały (DC – direct current).³

Pierwsze zastosowanie defibrylatora w migotaniu przedsionków miało miejsce w 1959 r., kiedy A. Vishnevskii i B. Tsukerman przeprowadzili bezpośrednią kardiowersję migotania przedsionków w trakcie operacji kardiochirurgicznej u pacjenta, u którego stwierdzono występowanie arytmii od 3 lat. W kolejnym roku ci sami badacze wykonali pierwszą kardiowersję zewnętrzną – przez klatkę piersiową.⁴

Niebagatelne znaczenie dla rozwoju elektroterapii zaburzeń rytmu serca miały prace B. Lowna i jego współpracowników, które doprowadziły do skonstruowania jednofazowego defibrylatora z sinusoidalnym impulsem defibrylującym, tzw. falą Lowna. Co więcej, Lown wprowadził pojęcie „kardiowersja” do terminologii medycznej.⁵ Dalsze prace nad udoskonaleniem technik defibrylacji doprowadziły do zastąpienia defibrylatorów jednofazowych przez urządzenia dwufazowe.⁶

Dynamiczny rozwój metod elektroterapii zaburzeń rytmu serca był w dużej mierze podyktowany niewystarczającymi możliwościami farmakoterapii. Opisane przez W. Witheringa w drugiej połowie XVIII w. działanie naparstnicy jako środka medycznego o szcze...