Dieta a nadciśnienie tętnicze

dr hab. inż. lek. med. Dariusz Włodarek
dr inż. Dominika Głąbska

Katedra Dietetyki, Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji, SGGW w Warszawie

Adres do korespondencji: dr hab. inż. lek. Dariusz Włodarek, Zakład Dietetyki, Katedra Dietetyki, Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji, SGGW w Warszawie, ul. Nowoursynowska 195 c, 02-776 Warszawa; e-mail: dariusz_wlodarek@sggw.pl

Badania epidemiologiczne wskazują na rozpowszechnienie nadciśnienia tętniczego. W krajach wysoko uprzemysłowionych dotyczy ono 25-50% populacji dorosłych. W Polsce choruje 29-36%, a wśród osób po 65 r.ż. aż ¾ populacji.

Wprowadzenie

Prognozuje się, że w 2035 r. nadciśnienie tętnicze (NT) będzie miał co drugi dorosły Polak. W terapii NT bardzo duże znaczenie ma leczenie niefarmakologiczne, obejmujące modyfikację stylu życia, w tym sposobu odżywiania.1

Zmniejszenie masy ciała

Nadwaga i otyłość to czynniki rozwoju nadciśnienia tętniczego.2 Badania kliniczne (z niewielkimi wyjątkami) potwierdzają wpływ zmniejszenia nadmiernej masy ciała na obniżenie ciśnienia tętniczego. Co ważne, obniżenie to obserwuje się już przed osiągnięciem prawidłowej masy ciała, także u osób, które tylko częściowo osiągnęły oczekiwany cel w odchudzaniu.3 W metaanalizie badań poświęconych ocenie wpływu zmniejszenia masy ciała na redukcję wartości ciśnienia tętniczego stwierdzono, że średnie zmniejszenie nadmiernej masy ciała o 4 kg skutkowało obniżeniem ciśnienia skurczowego od 1,8 do 4,5 mmHg, a rozkurczowego – od 1,5 do 3,2 mmHg.4 Im większa jest redukcja nadmiernej masy ciała, tym bardziej obniża się ciśnienie tętnicze.3

Podaż soli

Zwiększenie podaży soli w diecie wpływa na podwyższenie ciśnienia tętniczego, a zmniejszenie jej ilości na jego obniżenie. Sód jest niezbędnym składnikiem mineralnym potrzebnym do utrzymania objętości krwi, równowagi kwasowo-zasadowej, przekaźnictwa nerwowego i prawidłowego funkcjonowania komórek organizmu. Minimalne dobowe zapotrzebowanie na ten pierwiastek wynosi 200-500 mg.5

Zgodnie z danymi z całego świata przeciętne spożycie sodu znacznie przekracza rekomendowaną przez WHO ilość 2 g/24 h (co odpowiada 5 g soli dziennie).2 Na jego spożycie wpływają w dużej mierze czynniki kulturowe i zwyczaje żywieniowe. Głównym źródłem sodu w diecie Polaków są: sól kuchenna (38%), pieczywo (22%), mięso i przetwory (19%). Występuje on również w dużych ilościach w produktach wysoko przetworzonych i zawierających glutaminian sodu.6 Podczas badania NHANES 2005-2010 zaobserwowano, że każdy dodatkowy 1 g sodu odpowiada podniesieniu ciśnienia skurczowego o 1,04 mmHg.7

Metaanaliza badań dotyczących wpływu sodu na zdrowie wykazała, że zmniejszenie spożycia sodu u dorosłych obniża skurczowe ciśnienie tętnicze o 3,39 mmHg, a rozkurczowe o 1,54 mmHg.5 Ponadto gdy spożycie sodu jest mniejsze niż 2 g/24 h w porównaniu...

Badania wskazują, że zmniejszenie podaży soli o 3 g/24 h u osób z nadciśnieniem tętniczym pozwala na obniżenie ciśnienia tętniczego skurczowego o 3,6-5,6 mmHg i rozkurczowego o 1,9-3,2 mmHg, a u osób bez nadciśnienia tętniczego odpowiednio o 1,8-3...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Podaż potasu

Obserwacje wskazują, że spożycie potasu z dietą jest negatywnie skorelowane z wysokością ciśnienia tętniczego.10,11 Doniesienia dotyczące tej zależności są niejednoznaczne.12,13 W [...]

Alkohol

Wiele badań wskazuje, że między spożyciem alkoholu a umieralnością występuje zależność przypominająca kształtem literę U lub J.2 Alkohol podnosi ciśnienie tętnicze [...]

Nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3

W wielu badaniach wykazano negatywny związek między spożywaniem ryb a umieralnością z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego.19,20 Kwasy tłuszczowe omega-3 (również w [...]

Dieta wegetariańska

Dieta wegetariańska to sposób odżywiania, który eliminuje całkowicie (dieta wegańska) lub dopuszcza tylko niektóre produkty pochodzenia zwierzęcego, np. produkty mleczne (dieta [...]

Dieta śródziemnomorska

Dieta śródziemnomorska spełnia wytyczne ogólnie przyjętych zasad prawidłowego żywienia. Występują w niej duże ilości produktów pochodzenia roślinnego (warzywa, rośliny strączkowe, owoce, [...]

Dieta DASH

DASH – Dietary Approaches to Stop Hypertension Trial (podejście dietetyczne zapobiegające nadciśnieniu) to wieloośrodkowe, randomizowane badanie, którego celem była analiza ciśnienia [...]

Podsumowanie

Modyfikacja stylu życia ma istotne znaczenie dla utrzymania prawidłowych wartości ciśnienia tętniczego oraz leczenia nadciśnienia. Zmiana sposobu żywienia jest jednym z [...]
Do góry