Echokardiografia w powikłaniach elektroterapii
dr hab. n. med. Anna Polewczyk1,2
dr hab. n. med. Andrzej Tomaszewski3
dr n. med. Wojciech Brzozowski3
prof. dr hab. n. med. Marianna Janion1,2
prof. dr hab. n. med. Andrzej Kutarski3
Rozwój elektroterapii wiąże się ze wzrostem implantacji standardowych układów stymulujących, urządzeń z funkcją antyarytmiczną i resynchronizującą. Rosnąca liczba wykonywanych procedur – oprócz oczywistych korzyści, takich jak wydłużenie czasu życia pacjentów – skutkuje również coraz częstszym występowaniem powikłań u chorych z implantowanymi PM/ICD/CRT. Jedną z kluczowych metod stosowanych w ich diagnostyce jest echokardiografia, umożliwiająca rozpoznawanie zarówno wczesnych, jak i późnych powikłań.
Wprowadzenie
Obserwowany od połowy XX w. rozwój elektroterapii wiąże się ze wzrostem implantacji standardowych układów stymulujących (PM – pacemaker), a także urządzeń z funkcją antyarytmiczną (ICD – implantable cardioverter-defibrillator) i resynchronizującą (CRT – cardiac resynchronization therapy). W Polsce w latach 2007-2014 liczba implantacji PM wzrosła z 18 900 do 28 470, ICD – z 1595 do 8399, a CRT – z 580 do 3718. Należy przy tym podkreślić, że w znaczący sposób zwiększa się także liczba wymian (upgrading) układów stymulujących, w przypadku PM w 2013 r. liczba powtórnych zabiegów wynosiła 5500, natomiast w 2014 r. – 8597.1,2 Wzrost liczby procedur oraz wydłużenie czasu życia pacjentów powoduje również coraz częstsze występowanie powikłań u chorych z implantowanymi PM/ICD/CRT. Zarówno w Polsce, jak i w innych krajach nie ma precyzyjnych danych dotyczących częstości komplikacji w tej grupie pacjentów, jednak praktyka kliniczna i wzrost liczby procedur przezżylnego usuwania elektrod (TLE – transvenous leads extraction) z 450 w 2014 r. do 600 w 2015 r. przemawiają za zwiększającą się liczbą powikłań.2 Jedną z kluczowych metod stosowanych w diagnostyce powikłań elektroterapii jest echokardiografia. Ponieważ przez lata dominował pogląd o znikomej liczbie komplikacji związanych z obecnością elektrod w sercu, ta dziedzina echokardiografii rozwija się współcześnie z wykorzystaniem nowych technik obrazowania.
Podział powikłań obserwowanych u pacjentów po implantacji układów sterujących pracą serca (PM/ICD/CRT)
Powikłania elektroterapii dzielimy na wczesne i późne oraz infekcyjne i nieinfekcyjne (tab. 1).
Rola echokardiografii w diagnostyce poszczególnych powikłań elektroterapii
Badania echokardiograficzne stanowią obecnie standard we wstępnej diagnostyce pacjentów z problemami kardiologicznymi. W praktyce klinicznej echokardiografia odgrywa bardzo ważną rolę już przed implantacją układu stymulującego – należy podkreślić ...
