Najbardziej newralgicznym elementem tradycyjnych układów stymulujących są elektrody. Chęć ograniczenia związanych z nimi powikłań doprowadziła do narodzin idei bezelektrodowych rozruszników serca. Urządzenia te mają wiele potencjalnych zalet, jednak stymulacja bezprzewodowa to wciąż nowa technologia (pierwsze urządzenia dopuszczono do użytkowania w Unii Europejskiej w kwietniu 2015 r.), wymagająca badań oceniających jej bezpieczeństwo oraz skuteczność kliniczną.

Wprowadzenie

Na całym świecie implantuje się ok. 750 tys. stymulatorów rocznie.^1,2 W obserwacji krótkoterminowej występuje aż do 10% powikłań, kolejne 3,5% zostanie zanotowanych w obserwacji odległej.^2,3 Najsłabszym ogniwem układu stymulującego, najczęściej prowadzącym do powikłań, jest elektroda. Kilka lat temu stworzono bezelektrodowy rozrusznik serca, całkowicie wszczepialny do prawej komory serca. Generator impulsów oraz elektroda stanowią jedną, nierozłączną jednostkę stymulującą. Aktualnie prowadzone są badania kliniczne, których celem jest ocena bezpieczeństwa oraz efektywności klinicznej bezelektrodowych stymulatorów.²

Rys historyczny

Podstawą stworzenia systemu do zastępczej stymulacji serca była wiedza na temat fizjologicznego powstawania i przewodzenia impulsu w sercu. Nad jego pochodzeniem oraz zaburzeniami zastanawiali się już naukowcy starożytnych cywilizacji: Chin, Rzymu czy Grecji.^4,5 Chiński lekarz Pien Ch’iao ponad 2000 lat temu odnotował obecność zaburzeń przewodzenia w obrębie serca. W XVIII w. Morgagni opisał przypadek znajomego księdza, u którego atak padaczki zakończył się bardzo dużym zwolnieniem rytmu serca.⁵ McWilliam w 1889 r. jako pierwszy użył stymulacji u ssaków. Prowadził doświadczenia na kotach, u których bradykardia była indukowana stymulacją nerwu błędnego. Naukowiec zaproponował budowę oraz ulokowanie elektrod do stymulacji ludzkich serc.^5,6 Na początku XX w. niezależnie od siebie Lidwell w Australii oraz Hyman w Stanach Zjednoczonych stworzyli prymitywne urządzenia stymulujące.^5,7-9 Lidwell użył igły podłączonej do obwodu elektrycznego, aby reanimować nowo narodzonego wcześniaka, a Hyman stworzył definicję stymulatora serca.^5,7

Kamieniem milowym w historii powstania implantowanego układu stymulującego było wynalezienie silikonowych przewodników i tranzystorów.7 W latach 50. XX w. nastąpił jeden z największych przełomów w dziejach elektrofizjologii. W 1952 r. Zoll użył ze...

Niekorzystne następstwa rozwoju technologii

Rozwój technologii urządzeń wszczepialnych, obok oczywistych korzyści, zwykle niesie za sobą również nowe rodzaje powikłań. Podskórna implantacja, kilkakrotne wymiany generatora impulsów, coraz większa liczba elektrod, bardziej zaawansowane urządz...