Rola stymulacji nerwowo-mięśniowej u pacjentów z niewydolnością serca i zespołem kruchości

lek. Damian Sendrowski1,2
lek. Jarosław Tomaszewski2
dr hab. n. med. Dominika Szalewska2

1Oddział Kardiologiczny i Rehabilitacji Kardiologicznej, Samodzielny Publiczny Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Lęborku

2Klinika Rehabilitacji, Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku

Adres do korespondencji: lek. Damian Sendrowski

Oddział Kardiologiczny, Intensywnego Nadzoru Kardiologicznego i Rehabilitacji Kardiologicznej,

Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Janusza Korczaka w Słupsku Sp. z o.o.

ul. Hubalczyków 1, 76-200 Słupsk; e-mail: da.sendrowski@gmail.com

  • Z uwagi na starzenie się społeczeństwa i wzrost częstości występowania niewydolności serca oraz zespołu kruchości i sarkopenii koniecznością staje się poszukiwanie nowych sposobów postępowania uwzględniających ograniczenia oraz odrębności w leczeniu i rehabilitacji populacji geriatrycznej
  • Elektrostymulacja nerwowo-mięśniowa jako nowa metoda poprawy złego rokowania w populacji pacjentów z niewydolnością serca, zespołem kruchości i zaawansowaną sarkopenią

„Życie ludzkie jest jak gra w kości.

Jeśli nam się nie dostała do rąk ta kość, której chcemy,

trzeba się starać jak najlepiej wyzyskać tę, która nam była przez los sądzona”

(Publius Terentius Afer, 190-159 p.n.e.)


Choroby układu krążenia są odpowiedzialne za 45,8% ogółu zgonów Polaków (40,9% zgonów mężczyzn i 51,1% zgonów kobiet w Polsce). Rozwój medycyny stanów nagłych w kardiologii (leczenie ostrych zespołów wieńcowych, wad zastawkowych, zaburzeń rytmu serca itd.) oraz innych dziedzin medycyny – ze szczególnym uwzględnieniem onkologii – spowodował znaczne wydłużenie czasu życia z następowym zwiększeniem liczby przypadków niewydolności serca zwanej epidemią XXI wieku. Wystarczy zauważyć, że jej objawy ma >10% osób >65 r.ż., a u co czwartej pojawią się one w ciągu życia. Szacunkowo w Polsce niewydolność serca rozpoznawana jest u 700 000-1 000 000 osób. Mimo postępu w diagnostyce i terapii niewydolności serca w dalszym ciągu średnia 5-letnia przeżywalność szacowana jest na około 50%.

Wraz z wiekiem nasilają się również niezależnie od chorób objawy zespołu kruchości (frailty syndrome), który ma znaczący wpływ na efekty leczenia oraz innych interwencji, m.in. rehabilitacji kardiologicznej związanej z niewydolnością serca. Zespół kruchości jest też niezależnym predykatorem zgonu. Pacjenci z tym zespołem obarczeni są wielochorobowością i nakładaniem się licznych objawów typowych dla populacji geriatrycznej, co ogranicza wdrażanie zaleceń European Society of Cardiology/Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC/PTK) dla poszczególnych jednostek chorobowych. Standardy postępowania w większości oparte są na danych z badań obejmujących młodsze populacje chorych niż obecnie leczone i rehabilitowane. Koniecznością staje się poszukiwanie nowych sposobów postępowania uwzględniających ograniczenia oraz odrębności w leczeniu i rehabilitacji populacji geriatrycznej.

Rehabilitacja kardiologiczna u pacjentów z zespołem kruchości

Istotnym czynnikiem w rozpatrywaniu możliwości i efektów rehabilitacji pacjentów z zespołem kruchości jest sarkopenia, definiowana jako postępująca i uogólniona utrata mięśni szkieletowych i ich siły. Ze względu na poważne następstwa sarkopenia st...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Rehabilitacja kardiologiczna u pacjentów z zespołem kruchości

Istotnym czynnikiem w rozpatrywaniu możliwości i efektów rehabilitacji pacjentów z zespołem kruchości jest sarkopenia, definiowana jako postępująca i uogólniona utrata mięśni [...]

Elektrostymulacja nerwowo-mięśniowa

Obecnie należy rozważyć wdrożenie nowych metod poprawy złego rokowania w populacji pacjentów z zespołem kruchości i zaawansowaną sarkopenią. Należy do nich [...]

Wyniki metaanaliz oceniających NMES w rehabilitacji kardiologicznej

W metaanalizie opublikowanej w 2013 roku porównującej standardową rehabilitację opartą na kinezyterapii z NMES stymulacja była związana z gorszą poprawą szczytowego [...]

Obecnie prowadzone badania oceniające NMES u pacjentów w wieku >75 roku życia

W trwającym obecnie dużym badaniu Effects of Acute Phase Intensive Electrical Muscle Stimulation in Frail Elderly Patients With Acute Heart Failure [...]

Stosowanie NMES u chorych z kardiowerterem-defibrylatorem i poddawanych terapii resynchronizującej

Pacjenci kwalifikowani do NMES w ramach rehabilitacji kardiologicznej często mają wskazania do implantacji stymulatora serca (ICD – implantable cardioverter-defibrillator) lub już [...]

Bezpieczeństwo i efektywność NMES

Aktualne dane wskazują, że skuteczność NMES w zwiększaniu siły mięśniowej w niewydolności serca lub innych chorobach przebiegających z sarkopenią jest większa [...]

Do góry