Regularna aktywność fizyczna stanowi ważny element profilaktyki chorób układu sercowo-naczyniowego oraz leczenia i rehabilitacji pacjentów z tego typu schorzeniami. Zalecenia dotyczące aktywności sportowej znalazły się w wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC – European Society of Cardiology) poświęconych prewencji chorób układu krążenia¹, a także cukrzycy². Podczas ostatniego kongresu ESC, odbywającego się online z powodu sytuacji epidemiologicznej, ogłoszono po raz pierwszy w historii wytyczne dotyczące kardiologii sportowej oraz aktywności fizycznej pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego. Jest to cenny dokument porządkujący wiedzę na temat czynników ryzyka i kwalifikacji pacjentów kardiologicznych do uprawiania sportu.

Bieganie to obecnie jedna z najpopularniejszych dyscyplin sportowych wśród amatorów. Jest tanie – wystarczą dobrze dobrane buty i strój sportowy, a ponadto można je uprawiać praktycznie wszędzie. Zawody biegowe na różnych dystansach również cieszą się coraz większym powodzeniem, czego dowodem jest rosnąca liczba ich uczestników.

Promocja aktywności fizycznej powoli przekłada się także na wzrost świadomości sportowców amatorów. Coraz częściej w gabinecie kardiologa pojawiają się pacjenci, którzy chcieliby poddać się badaniom profilaktycznym związanym z aktywnością fizyczną już uprawianą lub właśnie rozpoczynaną. Zdarzają się także osoby proszące o wystawienie zaświadczeń potrzebnych do udziału w zawodach biegowych za granicą.

Jednak czy bieganie jest bezpieczne i zdrowe? Czy z punktu widzenia kardiologa jest to sport dla każdego? Na te pytania postaram się odpowiedzieć w artykule. Jednocześnie pragnę zaznaczyć, że dotyczy on biegania amatorskiego – chociaż sportowcy niezajmujący się zawodowo tą dyscypliną często mają równie wysoki poziom jak profesjonaliści.

Przychodzi biegacz do kardiologa…

…a kardiolog zaczyna od zebrania wywiadu i zbadania pacjenta. Informacje uzyskane w badaniu podmiotowym pozwalają ocenić ryzyko sercowo-naczyniowe i zaplanować ewentualną diagnostykę. Przydatne dane z wywiadu to:

• wiek pacjenta
• informacje na temat aktualnej aktywności fizycznej
• jaki rodzaj aktywności pacjent chce podjąć i jak często zamierza ją wykonywać
• czy planuje start w zawodach sportowych
• czy choruje przewlekle (przebyty zawał serca, operacje/zabiegi kardiologiczne, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, hiperlipidemia)
• w przypadku pozytywnego wywiadu w kierunku nadciśnienia tętniczego – informacje na temat średnich wartości z pomiarów wykonywanych przez pacjenta w warunkach domowych
• czy w rodzinie występowały nagłe zgony z niewyjaśnionych przyczyn (u co najmniej 1 krewnego przed 50 r.ż.)
• czy w rodzinie występowały inne choroby kardiologiczne (zespół wydłużonego QT, kardiomiopatie, zespół Marfana)
• czy pacjent odczuwa jakieś dolegliwości w czasie wysiłku fizycznego lub w spoczynku (bóle w klatce piersiowej, duszność, kołatanie serca, omdlenia, utraty przytomności)
• przyjmowane leki/suplementy
• palenie tytoniu.