Przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych jest chorobą rozwijającą się na podłożu istotnego hemodynamicznie zwężenia (zwężeń) lub niedrożności układu tętniczego zaopatrującego kończyny dolne. Objawy niedokrwienia przy istotnym hemodynamicznie zwężeniu są związane z dysproporcją pomiędzy zapotrzebowaniem a ilością dostarczanego z krwią tlenu. Początkowo pojawiają się jedynie w trakcie zwiększonego zapotrzebowania na tlen, zwykle związanego z wysiłkiem fizycznym, co określa się mianem chromania przestankowego. Wraz z narastaniem zaburzeń hemodynamicznych dochodzi do skrócenia dystansu chromania, a w krytycznym niedokrwieniu objawy występują również w spoczynku i w nocy. Gdy krążenie oboczne staje się niewydolne, niedobór tlenu w tkankach i rozwijające się zaburzenia w mikrokrążeniu mogą prowadzić do powstawania obwodowej martwicy (owrzodzeń) i utraty tkanek. Występowanie objawów klinicznych i ich nasilenie zostało wykorzystane w klasyfikacji klinicznej przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych przez Fontaine’a¹ i Rutherforda² (tab. 1).

Najczęściej (w 70%) zmiany miażdżycowe lokalizują się w środkowym odcinku tętnicy udowej powierzchownej – tzw. kanale przywodzicieli, powyżej szpary stawu kolanowego. Utrata drożności tętnicy udowej powierzchownej prowadzi do rozwoju krążenia obocznego poprzez rozgałęzienia tętnicy głębokiej uda, która zwykle nie jest zmieniona miażdżycowo. Z tego powodu krytyczne niedokrwienie podudzia w niedrożności tętnicy powierzchownej uda rozwija się późno, dopiero na etapie niewydolności krążenia obocznego³. U wielu pacjentów z niedrożnością tętnicy udowej powierzchownej w starszym wieku krążenie oboczne zapewnia zadowalający komfort życia. Rzadziej zmiany miażdżycowe obejmują trójpodział tętnicy podkolanowej lub odcinek aortalno-biodrowy (zespół Leriche’a).

Najwcześniejszy objaw już zaawansowanej choroby, jaką jest przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych, stanowi chromanie przestankowe manifestujące się bólem w obrębie goleni lub przy niedrożności aortalno-udowej – również w obrębie pośladków. Pacjenci zwykle zwracają uwagę na dyskomfort związany z poruszaniem się, kiedy objawy bólowe pojawiają się po przejściu ok. 400 m (odcinek między przystankami komunikacji, droga do sklepu, kościoła itp.). Te objawy wymagają różnicowania z pseudochromaniem spowodowanym zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa.