Przerost serca niezwiązany z patologicznym obciążeniem, fenotypowo odpowiadający kardiomiopatii przerostowej (HCM – hypertrophic cardiomyopathy), może mieć różną etiologię: genetyczną i niegenetyczną. Najczęstszą przyczyną HCM jest mutacja genów dla białek sarkomeru, jednak istnieją inne, rzadsze jednostki chorobowe będące jej fenokopiami. Należą do nich choroby spichrzeniowe z zewnątrzkomórkowym odkładaniem amyloidu (amyloidoza AL, ATTR) oraz zespoły związane z zaburzeniami metabolizmu i spichrzaniem wewnątrzkomórkowym np. sfingolipidów (choroba Fabry’ego; FD – Fabry’s disease) czy glikogenu (choroba Danona i Pompego). Rozróżnienie tych postaci ma znaczenie nie tylko poznawcze, ale przede wszystkim rokownicze oraz decyzyjne dla zastosowania właściwej terapii.

Etiologia i patogeneza

W wytycznych European Society of Cardiology (ESC) do HCM zaliczono wszystkie jednostki chorobowe charakteryzujące się przerostem lewej komory, który nie jest następstwem wzrostu jej obciążenia. Do tej grupy należy wiele genetycznie uwarunkowanych chorób, w tym najliczniej reprezentowane sarkomeropatie (40-60%); 5-10% stanowią choroby rzadkie związane z zaburzeniami metabolizmu (w tym FD), zespoły genetyczne, choroby neuromięśniowe i anomalie chromosomalne oraz inne choroby spichrzeniowe i naciekowe, takie jak amyloidoza, sarkoidoza czy hemochromatoza¹.

Wytyczne amerykańskie ograniczają rozpoznanie HCM do przypadków rodzinnej i nierodzinnej kardiomiopatii przerostowej związanej z zaburzoną strukturą i/lub funkcją białek sarkomeru². Ponieważ patogeneza różnych jednostek chorobowych doprowadzających do przerostu lewej komory jest bardzo zróżnicowana, dla celów dydaktycznych w tym artykule pojęcie kardiomiopatii przerostowej zostało ograniczone do sarkomeropatii, dla odróżnienia od FD i amyloidozy serca (CA – cardiac amyloidosis).

Kardiomiopatia przerostowa

HCM będąca skutkiem mutacji jednego z 8 genów dla białek sarkomeru w ponad 1500 wariantach dziedziczy się w sposób autosomalny dominujący, z 50% prawdopodobieństwem jej przekazania potomstwu obojga płci. W ponad 70% patogenne mutacje dotyczą genów dla łańcuchów ciężkich β-miozyny (MYH7) lub białka C wiążącego miozynę (MBPC3). Rzadziej występujące warianty (do 5%) są związane z genami dla troponin I i T (TNNI3, TNNT2) oraz TPM1, MYL2, MYL3, ACTC1. Jednak pomimo zaawansowanych technik analizy genomu nie udaje się wykryć patogennej mutacji w ok. 40% przypadków HCM^1,2.