Nowotwory stanowią drugą przyczynę zgonów w Polsce, po chorobach układu krążenia. W ciągu ostatnich 30 lat liczba zachorowań na nowotwory złośliwe wzrosła ponad dwukrotnie. Przewiduje się, że w niedalekiej przyszłości choroby nowotworowe będą stanowiły główną przyczynę zgonów u osób poniżej 65 r.ż.

Nowotwór powstaje, gdy komórki ciała po przejściu transformacji nowotworowej zaczynają się nadmiernie dzielić. Transformacja zachodzi, kiedy powstaną mutacje w protoonkogenach, genach supresorowych, regulujących cykl komórkowy lub kierujących naprawą DNA¹. Leczenie onkologiczne (radioterapia i chemioterapia) może być związane z wystąpieniem kardiotoksyczności objawiającej się pogorszeniem funkcji skurczowej. Ten skutek uboczny jest powszechnie znany, dlatego u pacjentów leczonych onkologicznie prowadzi się monitorowanie w tym zakresie. Terapia onkologiczna powoduje również inne choroby serca, takie jak zaburzenia zastawkowe. Wykrywa się je zwykle przypadkowo. Po raz pierwszy występowanie wad zastawek po terapii onkologicznej opisano w 1967 r. Częściej uszkodzone zostają zastawki lewej strony serca. Zmiany morfologiczne obejmują odkładanie się kolagenu i wapnienie, co skutkuje pogrubieniem płatków zastawek. Początkowo te zmiany powodują niedomykalność zastawek, a z upływem czasu może nastąpić progresja do stenozy.

Większość uszkodzeń zastawek ma na szczęście charakter łagodny do umiarkowanego i wymaga jedynie regularnych kontroli lekarskich. Europejskie Towarzystwo Obrazowania Sercowo-Naczyniowego (EACVI – European Association of Cardiovascular Imaging) i Amerykańskie Stowarzyszenie Echokardiografii (ASE – American Society of Echocardiography) rekomendują wykonanie badania echokardiograficznego przed leczeniem onkologicznym, a następnie przesiewowej echokardiografii 10 lat po leczeniu. Później należy wykonywać badanie echokardiograficzne co 5 lat. Natomiast osoby z grupy podwyższonego ryzyka, np. przy współistniejącej chorobie układu krążenia, powinny mieć przeprowadzoną pierwszą echokardiografię przesiewową 5 lat po leczeniu, a kolejne – również co 5 lat².

Wady zastawek związane z radioterapią

Epidemiologia

Wady zastawkowe u pacjentów onkologicznych poddanych radioterapii powstają po naświetlaniach obszaru klatki piersiowej, np. w ramach leczenia nowotworu piersi, chłoniaków, raka płuc i przełyku. Tego typu wady występują u wielu pacjentów po radiote...