Migotanie przedsionków (AF – atrial fibrillation) jest jedną z najczęściej rozpoznawanych arytmii, zarówno w gabinetach lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, jak i w poradniach specjalistycznych oraz na oddziałach szpitalnych. Arytmia ta – często bezobjawowa – wpływa znacząco na rokowanie chorych, w związku z czym wymaga skrupulatnej oceny klinicznej oraz wdrożenia odpowiedniego postępowania. W populacji ogólnej obecność AF zwiększa ryzyko udarów mózgu ok. 1,5-2,5-krotnie, a coraz więcej doniesień wskazuje, że zarówno ryzyko udaru, jak i ciężar kliniczny oraz ryzyko niepełnosprawności po udarze są znacznie większe u chorych z AF niż bez tej arytmii.

Przewlekłe choroby wątroby, w tym marskość wątroby, to schorzenia często towarzyszące pacjentom z chorobami sercowo-naczyniowymi, wśród nich osobom z AF¹. Wykazano, że u chorych z marskością wątroby częstość występowania AF jest wyższa niż w populacji ogólnej i wynosi ok. 5-12%^2,3. U większości osób z AF w celu prewencji incydentów zakrzepowo-zatorowych stosuje się leczenie przeciwkrzepliwe. Jednak u pacjentów z chorobami wątroby prowadzenie optymalnej antykoagulacji stanowi nie lada wyzwanie, ponieważ są oni narażeni na zwiększone ryzyko krwawienia, a także zakrzepicy, m.in. z powodu zaburzeń krzepnięcia i zmienionego metabolizmu leków. Co więcej, w najważniejszych badaniach III fazy dotyczących leków przeciwkrzepliwych w prewencji udarów mózgu u chorych z AF nie uwzględniono pacjentów ze schyłkową funkcją wątroby. Chociaż schorzenia wątroby nie są ujęte jako typowy czynnik ryzyka incydentów zakrzepowo-zatorowych u chorych z AF (próżno szukać ich m.in. w skali CHA₂DS₂-VASc), to ich obecność jest uznawana za istotny czynnik ryzyka krwawień. Stąd też choroby wątroby są zawarte w najczęściej używanych skalach oceniających to ryzyko (np. HAS-BLED).

Celem pracy jest zwięzłe przedstawienie najważniejszych założeń dotyczących antykoagulacji u pacjentów z przewlekłymi chorobami wątroby, ze szczególnym uwzględnieniem chorych z marskością wątroby.

Patomechanizm zaburzeń krzepnięcia i ryzyka zakrzepowo-zatorowego u chorych z marskością wątroby

Marskość wątroby charakteryzuje postępujące włóknienie tkanki wątrobowej, z tworzeniem guzków regeneracyjnych i utratą prawidłowej funkcji wątroby4. Może ona rozwijać się na podłożu licznych chorób, w tym wirusowych, metabolicznych, lub być efekte...