Otyłość – definicja i statystyki

Otyłość (kod E66 w klasyfikacji ICD-10, kod 5B81 w klasyfikacji ICD-11) jest powszechną chorobą o złożonej etiologii, postępującą i nawracającą, bez tendencji do samoistnego ustąpienia, związaną z nieprawidłową i/lub nadmierną ilością tkanki tłuszczowej w organizmie, która negatywie wpływa na zdrowie. Status choroby pociąga za sobą obowiązek jej diagnostyki i leczenia zgodnego z aktualną wiedzą opartą na dowodach naukowych^1,2.

Szacuje się, że w krajach Unii Europejskiej 53% populacji dorosłych ma nadmierną masę ciała (wskaźnik masy ciała [BMI – body mass index] ≥25 kg/m²), przy czym wartościom tym przypisuje się trend wzrostowy³. W Polsce, biorąc pod uwagę statystyki Głównego Urzędu Statystycznego (2021 r.), odsetek osób powyżej 15 r.ż. z nadmierną masą ciała (nadwaga i otyłość) w 2019 r. wynosił 57% (dotyczyło to 49% kobiet i 65% mężczyzn). Z kolei z danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny wynika, że nadmierna masa ciała (BMI ≥25 kg/m²) odpowiada za 14,2% zgonów w Polsce i za utratę ogółem 12,4% lat przeżytych w zdrowiu⁴.

Powikłania

Otyłość jest chorobą związaną z licznymi powikłaniami metabolicznymi, wieloma schorzeniami przewlekłymi, obniżeniem jakości życia i przedwczesnym zgonem⁵. Zwiększa ryzyko insulinooporności, cukrzycy typu 2⁶, dyslipidemii, nadciśnienia tętniczego⁷, niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby⁸, chorób nerek, chorób neurodegeneracyjnych⁹, zaburzeń płodności¹⁰, zaburzeń depresyjnych¹¹, choroby zwyrodnieniowej stawów¹² oraz chorób nowotworowych (w tym: piersi, jelita grubego, przełyku, żołądka, pęcherzyka żółciowego, macicy, trzustki i jajników)¹³.

Pandemia COVID-19 dodatkowo naświetliła, jak poważne konsekwencje wiążą się z nadmierną masą ciała. Otyłość została uznana za czynnik ryzyka ciężkiego przebiegu zakażenia SARS-CoV-2^14,15. W analizie 208 badań obejmujących 3 550 997 mieszkańców 32 państw przedstawiono związek między nadmierną masą ciała a ryzykiem hospitalizacji i zgonu w wyniku COVID-19 (w zestawieniu z osobami z prawidłową masą ciała). Wykazano, że każdy wzrost BMI o 5 jednostek łączył się z wyższym o 28% ryzykiem hospitalizacji związanej z COVID-19 oraz wyższym o 10% ryzykiem śmierci¹⁵.

Otyłość należy do klasycznych głównych czynników ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego o etiologii miażdżycowej (ASCVD – atherosclerotic cardiovascular disease). Wiąże się ona z zaburzeniami hemostazy, zwiększa ryzyko niewydolności serca i zab...