Choroby sercowo-naczyniowe są od wielu lat nieprzerwanie główną przyczyną śmierci na świecie, odpowiadającą za ok. 18 mln zgonów rocznie, co stanowi 32% zgonów ogółem. Do ponad 75% z nich dochodzi w krajach o niskim i średnim dochodzie. Za 85% zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych odpowiadają zawał serca i udar mózgu, z czego 33% to zgony u osób mających mniej niż 70 lat¹. Na choroby sercowo-naczyniowe w 2019 r. chorowało ok. 520 mln ludzi na świecie – w porównaniu z ok. 270 mln osób w 1990 r. stanowi to niemalże dwukrotny wzrost chorobowości. W tym samym okresie śmiertelność z przyczyn sercowo-naczyniowych wzrosła o ok. 50%, z ok. 12 mln do mniej więcej 18 mln²; w Polsce sytuacja jest nieco gorsza – co roku z przyczyn kardiologicznych umiera ok. 170 000 Polaków, co stanowi ponad 40% zgonów ogółem^3,4.

Czynniki ryzyka

W rozwoju chorób sercowo-naczyniowych kluczowe są czas występowania czynników ryzyka oraz ich współistnienie. Dlatego w profilaktyce i zapobieganiu progresji tych schorzeń najważniejsza jest ich kontrola. Za najistotniejsze z epidemiologicznego punktu widzenia czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych uważa się:

• otyłość
• hipercholesterolemię
• nadciśnienie tętnicze
• palenie tytoniu
• cukrzycę typu 2
• styl życia, na który składają się m.in. jakość diety, aktywność fizyczna i długość snu.

Szczególnie istotny jest fakt, że wspomniane czynniki ryzyka mogą występować również u dzieci i młodzieży. W związku z tym w niniejszym opracowaniu skoncentrujemy się w sposób szczególny na czynnikach ryzyka obecnych już w dzieciństwie i ich wpływie na rozwój chorób sercowo-naczyniowych w wieku dorosłym.

Otyłość

W Stanach Zjednoczonych odsetek otyłych dzieci wzrósł z 5% w latach 60. XX w.⁵ do prawie 20% w 2020 r.⁶ W Polsce w latach 70. XX w. nadwagę miało mniej niż 10% uczniów, a w 2018 r. nadmierną masę ciała stwierdzano aż u 30,5% dzieci w wieku szkolnym⁷. Jest to wynik gorszy niż średnia europejska wynosząca w latach 2015-2017 ok. 28% (dane z 38 krajów Europy)⁸.

Otyłe dzieci i młodzież są 5 razy bardziej narażone na otyłość w wieku dorosłym niż ich rówieśnicy o prawidłowej masie ciała. Szacuje się, że 80% otyłych nastolatków będzie takimi również w wieku 30 lat9. Ponad 60% otyłych nastolatków cechuje się ...

Wpływ otyłości na układ krążenia ilustruje rycina 1.