Implantacja układu stymulującego lub innych urządzeń do elektroterapii serca (CIED – cardiac implantable electronic device) może wiązać się z powikłaniami pozabiegowymi u 0,3-7% chorych¹. Rutynowa ocena pozabiegowa składa się z kontroli parametrów elektrycznych oraz położenia elektrod w obrazie radiologicznym (RTG) klatki piersiowej². Konieczność echokardiograficznej kontroli w przypadku niepowikłanych zabiegów nie jest ujęta w aktualnych standardach, coraz częściej stanowi jednak dodatkowy element zwiększający bezpieczeństwo pacjentów. Rola echokardiografii w ocenie pacjentów po implantacji obecnie sprowadza się do oceny osierdzia w poszukiwaniu płynu w worku osierdziowym, który jest często uznawany za niepodważalny marker powikłań wszczepienia pod postacią perforacji miokardium przez elektrodę³. Niniejsze opracowanie przedstawia głębsze spojrzenie na zagadnienie kontroli pozabiegowej oraz obrazowania położenia elektrod, a także powikłań implantacji.

Kontrolne badanie echokardiograficzne po implantacji CIED

Aby kontrolne badanie echokardiograficzne po implantacji CIED mogło miarodajnie służyć do oceny powikłań, przed zabiegiem musi zostać zarejestrowany dokładny obraz echokardiograficzny. Należy zwrócić szczególną uwagę na ewentualną obecność płynu w worku osierdziowym oraz na stopień niedomykalności trójdzielnej (TR – tricuspid regurgitation). Możliwość porównania z obrazem przedzabiegowym ma zasadnicze znaczenie w wykrywaniu powikłań. Trzeba pamiętać o ograniczeniach technicznych w ocenie pozabiegowej związanej z pozycją wymuszoną u pacjenta. Najbezpieczniejszą pozycją badania jest ułożenie chorego na wznak. Z uwagi na ryzyko dyslokacji elektrody obowiązuje zasada unikania leżenia na boku po stronie urządzenia (zwyczajowo lewym), odwodzenia i podnoszenia kończyny górnej w związku ze świeżą raną oraz opatrunkiem w okolicy podobojczykowej po stronie wykonanej kieszonki na puszkę stymulatora⁴. Nieodłącznym elementem badania powinien być jednoczesny zapis EKG. W większości przypadków pozwala on na ocenę rytmu wiodącego, szacunkowe potwierdzenie skuteczności zabiegu (wykrywanie arytmii, nawrotu migotania przedsionków lub bradykardii), a także przybliżoną analizę szerokości zespołów QRS. Uwzględnienie zapisu EKG i zaobserwowanie nieprawidłowości w trakcie badania echokardiograficznego stanowi cenną informację diagnostyczną².