Rola rezonansu magnetycznego serca w świetle aktualnych wytycznych
dr n. med. Magdalena Cybulska
lek. Franciszek Rzymkowski
dr n. med. Magdalena Zagrodzka
Adres do korespondencji:
dr n. med. Magdalena Zagrodzka
Quadia – Pracownia Rezonansu Magnetycznego
ul. Adama Mickiewicza 39, 05-500 Piaseczno
e-mail: m.zagrodzka@quadia.pl
- Kardiologiczny rezonans magnetyczny (CMR) – zaawansowane narzędzie diagnostyczne służące do diagnostyki i monitorowania przebiegu chorób serca i naczyń
- Możliwości i korzyści wynikające ze stosowania CMR według aktualnych wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC)
- Opis przypadków klinicznych z własnej praktyki
Kardiologiczny rezonans magnetyczny (CMR – cardiac magnetic resonance) jest obecnie najdokładniejszą metodą określania wymiarów oraz czynności jam serca. Ponadto, pełniąc funkcję „wirtualnej biopsji” mięśnia sercowego, wykrywa obrzęk, włóknienie i naciek tkanki mięśnia sercowego, a także umożliwia ocenę perfuzji (ukrwienia) serca. Współczesna kardiologia jest dynamicznie rozwijającą się dziedziną medycyny, która – opierając się na wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC – European Society of Cardiology) – włącza do swojego armamentarium zaawansowane badania obrazowe. Na tym tle obserwujemy rozkwit CMR. W artykule postaramy się zwięźle przedstawić najbardziej aktualne zalecenia, uwzględniając nowe koncepcje oraz klasy zaleceń dotyczących możliwości diagnostycznych CMR w chorobach serca i naczyń, a także zaprezentować przypadki kliniczne z naszej praktyki, ilustrujące wszechstronność zastosowania CMR u pacjentów kardiologicznych.
Kardiomiopatie
Wytyczne ESC 2023 dotyczące postępowania w kardiomiopatiach1 są pierwszymi tego typu w historii. Zaproponowano w nich fenotypowe podejście do klasyfikacji kardiomiopatii, które zostały podzielone na pięć grup:
- kardiomiopatia przerostowa (HCM – hypertrophic cardiomyopathy)
- kardiomiopatia rozstrzeniowa (DCM – dilated cardiomyopathy)
- nierozstrzeniowa kardiomiopatia lewej komory (NDLVC – non-dilated left ventricular cardiomyopathy)
- arytmogenna kardiomiopatia prawej komory (ARVC – arrhythmogenic right ventricular cardiomyopathy)
- kardiomiopatia restrykcyjna (RCM – restrictive cardiomyopathy).
CMR ma w nich wartość zarówno diagnostyczną, jak i prognostyczną. Wśród fenotypów kardiomiopatii nie znalazły się: nadmierne beleczkowanie („niescalenie”) mięśnia lewej komory (LV – left ventricle), ze względu na brak typowych cech kardiomiopatii oraz możliwe występowanie w stanach fizjologicznych, a także zespół przemijającego balonowatego poszerzenia koniuszka LV, znany pod nazwą zespołu takotsubo (objawy najczęściej mają charakter krótkotrwały i całkowicie ustępują).
CMR ze wzmocnieniem kontrastowym zaleca się u pacjentów z podejrzewaną kardiomiopatią podczas początkowej oceny – na etapie fenotypowania (klasa I zaleceń). Co więcej, badanie należy rozważyć jako metodę służącą do monitorowania progresji choroby,...
Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:
Komorowe zaburzenia rytmu serca i nagły zgon sercowy
W wytycznych dotyczących komorowych zaburzeń rytmu (VA – ventricular arrhythmias) i SCD z 2022 r.3 podkreślono rolę obrazowania jako kluczowego etapu [...]
Stymulacja i resynchronizacja serca
Wytyczne ESC z 2021 r. dotyczące stymulacji serca i terapii resynchronizującej serca (CRT – cardiac resynchronization therapy)4 kierują uwagę na obrazowanie [...]
Przewlekły zespół wieńcowy
Wytyczne z 2024 r. dotyczące postępowania w przewlekłych zespołach wieńcowych (CCS – chronic coronary syndromes)5 otwiera nowa definicja, której zakres znacznie [...]
Ostry zespół wieńcowy
W najnowszych wytycznych dotyczących ostrych zespołów wieńcowych (ACS – acute coronary syndromes) z 2023 r.6 podtrzymuje się zalecenie wykonywania CMR jako [...]
Wady zastawkowe serca
Wytyczne dotyczące wad zastawkowych serca z 2021 r.7 mają zostać zaktualizowane w roku bieżącym. Dotychczasowy dokument dość skromnie określa rolę CMR [...]
Niewydolność serca
Wytyczne ESC 2021 poświęcone diagnostyce i leczeniu ostrej oraz przewlekłej HF8 stanowią kolejną edycję tego dokumentu; istotnie rozszerzono w niej zastosowanie [...]
Migotanie przedsionków
W 2024 r. ukazała się aktualizacja wytycznych dotyczących migotania przedsionków (AF – atrial fibrillation)10. W dokumencie tym wspomina się o CMR [...]
Kardioonkologia
W długo oczekiwanych wytycznych dotyczących chorób sercowo-naczyniowych u pacjentów onkologicznych z 2022 r.11 zaproponowano wykorzystanie CMR w kilku sytuacjach klinicznych, kładąc [...]
Infekcyjne zapalenie wsierdzia
Wytyczne dotyczące infekcyjnego zapalenia wsierdzia (IZW) z 2023 r.13 uwzględniają uzupełniający udział CMR w strategii diagnostycznej IZW. Obrazowaniem serca pierwszego rzutu [...]
Nadciśnienie płucne
W 2022 r. opublikowano kolejne wytyczne dotyczące nadciśnienia płucnego (PH – pulmonary hypertension)14. CMR, dzięki pełnemu obrazowaniu serca i płuc w [...]
Choroby tętnic obwodowych i aorty
W 2024 r. opublikowano syntezę dwóch wcześniejszych dokumentów, tworząc wytyczne dotyczące postępowania w chorobach tętnic obwodowych i aorty15. Poszerzają one definicję [...]
Wrodzone wady serca
Wciąż wzrasta liczba dorosłych osób z WWS. Wytyczne omawiające problematykę leczenia dorosłych osób z WWS zaktualizowano w 2020 r.16 W omawianej [...]
Choroby sercowo-naczyniowe a ciąża
Wytyczne z 2018 r. dotyczące postępowania w chorobach układu sercowo-naczyniowego podczas ciąży17 przypominają o konieczności zobrazowania całej aorty (CMR/CT) u kobiet [...]
Kardiologia sportowa
Wytyczne ESC dotyczące kardiologii sportowej i ćwiczeń fizycznych u osób z chorobami układu krążenia18 skupiają uwagę nie tylko na kardiologicznych aspektach [...]
Przypadek 1
Mężczyzna 31-letni został przyjęty na oddział kardiologiczny z powodu zaburzeń rytmu serca, którym towarzyszyły zawroty głowy i osłabienie. Ze względu na [...]
Przypadek 2
Chory 40-letni został skierowany na badanie CMR w trakcie diagnostyki HF. Wykazało ono znaczny ekscentryczny przerost LV z dyskinezą IVS w [...]
Przypadek 3
Pacjent 45-letni, obciążony otyłością, nadciśnieniem tętniczym i dyslipidemią, od 3 lat z nawracającymi epizodami częstoskurczu z szerokimi zespołami QRS, wymagającymi kardiowersji [...]
Przypadek 4
Pacjent 44-letni z intermitującymi zaburzeniami przewodnictwa w badaniu elektrokardiograficznym pod postacią bloku lewej odnogi pęczka Hisa (LBBB – left bundle branch [...]
Przypadek 5
Pacjentka 72-letnia z rozpoznanym szpiczakiem mnogim (w trakcie leczenia bortezomibem i lenalidomidem). W czasie hospitalizacji w klinice hematologii stwierdzono podwyższone stężenia [...]
Przypadek 6
Mężczyzna 57-letni zgłosił się na badanie CMR w celu oceny LVEF i skrzepliny w koniuszku LV, zmniejszającej się w kolejnych kontrolnych [...]
Przypadek 7
Pacjent 51-letni po przezskórnym wszczepieniu biologicznej zastawki aortalnej (TAVI – transcatheter aortic valve implantation), z HFpEF, hospitalizowany z powodu pogorszenia tolerancji [...]
Przypadek 8
Pacjent 16-letni po korekcji całkowitej wspólnego pnia tętniczego w 1 r.ż. z użyciem ksenograftu płucnego, wymianie ksenograftu na homograft płucny w [...]
Przypadek 9
Pacjent 50-letni z wykrytą w trakcie zabiegu ablacji anomalią spływu lewej żyły podobojczykowej. W badaniu CMR uwidoczniono lewą żyłę ramienno-głowową uchodzącą [...]
