Wytyczne
Nadciśnienie tętnicze według wytycznych ESC z 2024 roku
dr n. med., mgr zdr. publ. Jan W. Pęksa
- Co nowego w wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) dotyczących nadciśnienia tętniczego (HT)?
- Zmodyfikowana klasyfikacja HT, zmiany dotyczące farmakoterapii oraz denerwacji tętnic nerkowych
- Nowe rekomendacje ESC w kontekście wytycznych innych kardiologicznych towarzystw naukowych
W październiku 2024 r. w czasopiśmie „European Heart Journal” ukazały się wytyczne ekspertów Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC – European Society of Cardiology) dotyczące postępowania w przypadku podwyższonego ciśnienia tętniczego (BP – blood pressure) oraz nadciśnienia tętniczego (HT – hypertension). Powstały one przy współpracy przedstawicieli innych towarzystw naukowych: Europejskiego Towarzystwa Endokrynologicznego (ESE – European Society of Endocrinology) oraz Europejskiej Organizacji Udaru Mózgu (ESO – European Stroke Organisation)1. Omawiane w pracy wytyczne różnią się, jeśli chodzi o część informacji związanych z klasyfikowaniem pacjentów w zależności od wartości BP, zalecaną diagnostyką i postępowaniem w przypadku HT od wytycznych ekspertów Europejskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego (ESH – European Society of Hypertension) opublikowanych około roku wcześniej, w grudniu 2023 r.2
Do nowych koncepcji zawartych w wytycznych ESC należy wprowadzenie kategorii BP zwanej „podwyższonym BP”, która znajduje się między „niepodwyższonym BP” a HT. Taka zmiana ma upraszczać klasyfikowanie BP w codziennej praktyce klinicznej, ułatwiać podejmowanie decyzji dotyczących leczenia oraz w większym stopniu obrazować stały związek między wartościami BP a rozwojem chorób sercowo-naczyniowych (CV – cardiovascular) i śmiertelnością z przyczyn CV. Drugą znaczącą zmianą jest uproszczenie docelowych wartości BP w przypadku dobrej tolerancji leczenia – u większości pacjentów zaleca się osiągnięcie skurczowego BP na poziomie 120-129 mmHg, a rozkurczowego – na poziomie 70-79 mmHg1.
W wytycznych ESC zastosowano system klas zaleceń (I – „jest zalecane”; IIa – „należy rozważyć”; IIb – „można rozważyć”; III – „nie jest zalecane”) oraz przedstawiono poziomy wiarygodności danych naukowych odnoszące się do określonych rekomendacji (A – dane pochodzą z licznych badań z randomizacją lub z metaanaliz; B – dane pochodzą z jednego badania z randomizacją lub z dużych badań bez randomizacji; C – uzgodniona opinia ekspertów lub dane pochodzące z małych badań, badań retrospektywnych lub rejestrów). Taki system, obejmujący klasy zaleceń i poziomy wiarygodności danych naukowych, jest stosowany także w innych dokumentach wydawanych przez ESC1.
W niniejszej pracy zwrócono uwagę na najważniejsze koncepcje i zalecenia dotyczące klasyfikowania BP, diagnozowania i leczenia HT, które zostały zawarte w hipertensjologicznych wytycznych ekspertów ESC z 2024 r.
Wartości graniczne dla rozpoznania nadciśnienia tętniczego w zależności od metody pomiaru
HT jest nadal definiowane, podobnie jak w wytycznych ESH z 2023 r., jako skurczowe BP przyjmujące w gabinecie lekarskim wartości ≥140 mmHg i/lub rozkurczowe BP o wartościach ≥90 mmHg w gabinecie lekarskim. W wytycznych ESC z 2024 r. nie uwzględniono jednak podziału HT na trzy stopnie w zależności od wysokości BP skurczowego i rozkurczowego (HT 1, 2 lub 3 stopnia), który był obecny w wytycznych ESH z 2023 r.1,2
Jeśli chodzi o pomiary BP w warunkach domowych (HBPM – home blood pressure monitoring), to HT jest rozpoznawane, gdy BP skurczowe przyjmuje wartości ≥135 mmHg i/lub BP rozkurczowe wynosi ≥85 mmHg1.
W przypadku 24-godzinnego ambulatoryjnego monitorowania BP (ABPM – ambulatory blood pressure monitoring) HT jest rozpoznawane, gdy BP skurczowe przyjmuje średnie wartości z całej doby ≥130/80 mmHg (średnie wartości z dnia ≥135/85 mmHg, a z nocy – ≥120/70 mmHg)1.
Wartości graniczne dla rozpoznania HT w gabinecie lekarskim, w pomiarach HBPM i ABPM są takie same jak w wytycznych ekspertów ESH z 2023 r.2
Wartości podwyższonego i niepodwyższonego ciśnienia tętniczego
BP podwyższone – nowa, wyszczególniona po raz pierwszy w wytycznych ESC kategoria – oznacza sytuację, w której:
- BP skurczowe w gabinecie lekarskim przyjmuje wartości w zakresie 120-139 mmHg, a rozkurczowe – 70-89 mmHg
- BP skurczowe w pomiarach HBPM przyjmuje wartości w zakresie 120-134 mmHg, a rozkurczowe – 70-84 mmHg
- BP skurczowe w ABPM przyjmuje średnie wartości w ciągu całej doby w zakresie 115-129 mmHg, a rozkurczowe – 65-79 mmHg1.
BP podwyższone w klasyfikacji ESC zawiera w swoim zakresie wartości odpowiadające prawidłowemu i wysokiemu prawidłowemu BP w pomiarach gabinetowych wg wytycznych ESH z 2023 r. (normal BP, high-normal BP)2.
BP niepodwyższone – kolejna nowa kategoria – odnosi się do sytuacji, w której:
- BP skurczowe przyjmuje wartości w gabinecie lekarskim <120 mmHg, a rozkurczowe – <70 mmHg
- BP skurczowe w HBPM przyjmuje wartości <120 mmHg, a rozkurczowe – <70 mmHg
- BP skurczowe w ABPM przyjmuje średnie wartości w ciągu całej doby <115 mmHg, a rozkurczowe – <65 mmHg1.
BP niepodwyższone wg klasyfikacji ESC odpowiada zatem wartościom BP optymalnego (optimal BP) z wytycznych ESH z 2023 r., z tą różnicą, że w wytycznych ESH jako BP optymalne wskazano wartość BP w pomiarach gabinetowych <120/80 mmHg2.