Biomarkery niewydolności serca
dr hab. n. med. Tomasz Urbanowicz, FESC
- Niewydolność serca – choroba XXI wieku
- Znaczenie biomarkerów w diagnostyce i określaniu rokowania pacjentów
- Charakterystyka pięciu klas biomarkerów niewydolności serca
Niewydolność serca jest określana mianem choroby XXI wieku – liczba rozpoznań tej jednostki chorobowej stale wzrasta1. Podkreśla się nie tylko wieloaspektowość tego schorzenia, lecz także jego wpływ na funkcjonowanie i rokowanie chorych. Zwiększona rozpoznawalność może wiązać się ze zmianami profilu wiekowego społeczeństw, jak również ze skutecznością procedur rewaskularyzacji mięśnia sercowego oraz terapiami lekowymi pozwalającymi na wydłużenie życia pacjentów2.
Niewydolność serca jest zespołem klinicznym definiowanym przez objawy kliniczne łatwej męczliwości wtórne do niewystarczającego zabezpieczenia ukrwienia obwodowego3.
Podział opisywanego schorzenia opiera się na ocenie funkcji skurczowej i rozkurczowej lewej komory serca. Rozróżniamy niewydolność serca z zachowaną (HFpEF – heart failure with preserved ejection fraction) i obniżoną (HFrEF – heart failure with reduced ejection fraction) frakcją wyrzutową lewej komory (LVEF – left ventricular ejection fraction), przy czym LVEF może być obniżona w stopniu znaczącym, tj. poniżej 40%, lub w stopniu łagodnym, w zakresie od 41 do 49% (HFmrEF – heart failure with mildly reduced ejection fraction). Niewydolność serca z zachowaną frakcją wyrzutową obejmuje niewydolność rozkurczową i najczęściej dotyczy uszkodzenia serca wtórnego do schorzeń współistniejących, takich jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, niewydolność nerek, choroby płuc lub choroby spichrzeniowe4. Niewydolność serca z obniżoną frakcją wyrzutową lewej komory odnosi się do jej funkcji skurczowej, wtórnej do uszkodzenia mięśnia sercowego w przebiegu niedokrwienia, kardiomiopatii rozstrzeniowej lub chorób zastawek serca.
Wczesna wykrywalność oraz monitoring stanu klinicznego to podstawy terapii pacjentów z rozpoznaniem niewydolności serca. Obraz kliniczny wraz z wartościami biomarkerów oraz wynikami badań obrazowych stanowią podstawę diagnozy (ryc. 1).
Definicja biomarkerów
Termin „biomarkery” został wprowadzony w celu określenia czynników biologicznych, które pomagają w różnicowaniu pacjentów pod względem stanu zdrowia oraz ryzyka wystąpienia lub obecności choroby5. W 2001 r. doprecyzowano kryteria definicyjne biomarkerów niewydolności serca, uwzględniając takie cechy, jak precyzyjność, dostępność, łatwość interpretacji, definiowanie istotnych procesów patofizjologicznych, znaczenie w ocenie klinicznej oraz wskazywanie na możliwą potrzebę modyfikacji leczenia6.
