Niedobór żelaza – implikacje kardiologiczne
Dominika Tomkiel dr hab. n. med. Monika Gawałko
- Niedobór żelaza – częste zjawisko u pacjentów z chorobami układu krążenia
- Charakterystyka tego problemu u chorych z niewydolnością serca, zaburzeniami rytmu, chorobą wieńcową i innymi schorzeniami sercowo-naczyniowymi
- Wpływ niedoboru żelaza na rokowanie chorych kardiologicznych
Niedobór żelaza (ID – iron deficiency), spowodowany głównie niewystarczającym spożyciem tego pierwiastka w diecie, jest uznawany za najczęstszy niedobór żywieniowy prowadzący do niedokrwistości1. Stanowi istotne wyzwanie nie tylko w hematologii, lecz także w kardiologii. Do najczęstszych przyczyn należą: przewlekła utrata krwi, zwłaszcza obfite miesiączki u kobiet i krwawienia z przewodu pokarmowego u osób starszych, niedostateczna podaż żelaza oraz zwiększone zapotrzebowanie metaboliczne2. Żelazo odgrywa kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu kardiomiocytów i procesach produkcji energii3. Liczne badania wykazały, że ID – zarówno przebiegający z niedokrwistością, jak i bez niej – jest powszechny u pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego, w szczególności z niewydolnością serca (dotyczy nawet ponad połowy chorych)4. Mimo postępu wiedzy klinicznej ID wciąż nie jest właściwie rozpoznawany i leczony, stanowiąc istotny element wymagający uwzględnienia w kompleksowej terapii kardiologicznej.
Definicja niedoboru żelaza
Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne (ESC – European Society of Cardiology) definiuje ID w niewydolności serca jako stężenie ferrytyny w surowicy <100 μg/l lub wartość ferrytyny w zakresie 100-299 μg/l przy jednoczesnym wysyceniu transferyny <20%5.
Niedobór żelaza w niewydolności serca
Rozpowszechnienie
ID stanowi jedno z najczęstszych zaburzeń współistniejących u pacjentów z niewydolnością serca, niezależnie od obecności niedokrwistości definiowanej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO – World Health Organization) jako stężenie hemoglobiny poniżej 13 g/dl u dorosłych mężczyzn i poniżej 12 g/dl u dorosłych kobiet niebędących w ciąży6. Szacuje się, że u chorych ambulatoryjnych bez niedokrwistości jego częstość może sięgać nawet 59%7. Jeszcze wyższe wartości obserwuje się w ostrej niewydolności serca – w tym wypadku ID występuje u 57% mężczyzn i aż 79% kobiet bez towarzyszącej niedokrwistości7.
Patomechanizm
Mimo rosnącego znaczenia ID jako celu terapeutycznego jego patofizjologia pozostaje złożona i wieloczynnikowa. Wyróżnia się trzy główne mechanizmy prowadzące do ID w niewydolności serca: zmniejszoną podaż żelaza, zaburzenia jego wchłaniania oraz z...
