Wprowadzenie

Wstrząs kardiogenny jest zasadniczą przyczyną zgonów chorych z zawałem mięśnia sercowego. Jedyną metodą zmniejszającą śmiertelność jest wczesna i pełna rewaskularyzacja. Metody wspomagania krążenia ciągle nie są wystarczająco skuteczne, a stosowana przez wiele lat kontrapulsacja okazała się nieprzydatna u chorych poddanych rewaskularyzacji. Skuteczność urządzeń do aktywnego wspomagania krążenia (m.in. Impella, Tandem Heart) jest oceniana w badaniach klinicznych.

Wstrząs kardiogenny – definicja

Najpoważniejszym powikłaniem zawału mięśnia sercowego jest wstrząs kardiogenny (cardiogenic shock, CS), który jest stanem niewystarczającej perfuzji tkankowej spowodowanym dysfunkcją mięśnia sercowego. Cechuje się wystąpieniem klinicznych objawów hipoperfuzji narządowej (oliguria, oziębienie kończyn, pogorszenie kontaktu logicznego) oraz hipotonii (systemowe ciśnienie skurczowe <90 mm Hg lub konieczność stosowania leków inotropowych albo kontrapulsacji wewnątrzaortalnej w celu utrzymania systemowego ciśnienia skurczowego >90 mm Hg) po wykluczeniu lub skorygowaniu innych przyczyn niskiego ciśnienia tętniczego, takich jak hipowolemia czy zaburzenia rytmu. Wstrząs zwykle rozwija się w ciągu kilku lub kilkunastu godzin od początku zawału – stosunkowo rzadko jest stwierdzany zaraz przy przyjęciu. W rejestrze SHOCK (Should We Emergently Revascularize Occluded Coronaries for Cardiogenic Shock) w grupie pacjentów, u których wystąpiło to powikłanie, u 50% chorych wstrząs rozwinął się w ciągu pierwszych 6 godzin, a u 75% pacjentów w ciągu 24 godzin od zawału [1]. Do rozpoznania wstrząsu kardiogennego w codziennej praktyce klinicznej nie jest konieczny pomiar wskaźnika sercowego (cardiac index, CI) i ciśnienia zaklinowania w tętnicy płucnej (pulmonary capillary wedge pressure, PCWP), parametry te są jednak przydatne do potwierdzenia rozpoznania i monitorowania wyników leczenia. Wartości CI i PCWP pozwalające rozpoznać wstrząs kardiogenny różnią się nieco w zależności od definicji. W aktualnych wytycznych European Society of Cardiology dotyczących postępowania w zawale mięśnia sercowego z uniesieniem odcinka ST podano wartości CI poniżej 2,2 l/min/m² oraz PCWP przekraczające 18 mm Hg, natomiast diureza jest zwykle mniejsza niż 20 ml/h [2].

Epidemiologia i rokowanie

Wstrząs kardiogenny jest główną przyczyną zgonów u chorych z zawałem mięśnia sercowego. Częstość występowania tego powikłania wynosi 2-9% [3-5]. Rokowanie chorych z zawałem powikłanym CS jest istotnie gorsze w porównaniu z rokowaniem u pacjentów z...