Choroby naczyń

Redaktorzy działu: prof. dr hab. n. med. Piotr Pruszczyk Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii WUM
dr hab. n. med. Tomasz Urbanek Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Naczyń SUM, Katowice

Ostre niedokrwienie kończyn

Grzegorz Madycki

Klinika Chirurgii Naczyniowej i Angiologii CMKP, Szpital Bielański, Warszawa

Adres do korespondencji: dr hab. n med. Grzegorz Madycki Klinika Chirurgii Naczyniowej i Angiologii CMKP Szpital Bielański, Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej ul. Cegłowska 80, 01-809 Warszawa

e-mail: g.madycki@interia.pl

Kardiologia po Dyplomie 2013; 12 (11): 39-45

Definicja, etiopatogeneza i symptomatologia

Ostre niedokrwienie kończyn to zespół objawów klinicznych, które powstają w następstwie całkowitego nagłego przerwania dopływu krwi do kończyny. Często zjawisko to występuje również w przypadku znacznie zmniejszonego (ale niecałkowicie przerwanego) dopływu krwi, na tyle jednak upośledzonego, że nie wystarcza do utrzymania spoczynkowej przemiany materii tkanek kończyny. Częstość występowania ostrego niedokrwienia kończyny ocenia się na 1,5-4 przypadków na 10 000 osób rocznie. O ostrym niedokrwieniu kończyny mówimy, jeśli objawy wystąpiły nie wcześniej niż przed dwoma tygodniami. Głównymi przyczynami ostrego niedokrwienia kończyn są: ostry zakrzep tętniczy, zatorowość tętnicza (o etiologii sercowej czy wskutek mikrozatorowości ze zmian miażdżycowych umiejscowionych proksymalnie), rozwarstwienie ściany tętnicy czy wreszcie uraz tętnicy. Ostry zakrzep tętniczy najczęściej wynika z rozpadu (np. pęknięcia) zmiany miażdżycowej lub też na skutek odsłonięcia na jej powierzchni silnie trombogennego materiału. Zakrzep może również powstać w obrębie tętniaka zlokalizowanego w obrębie tętnic zaopatrujących kończyny (w tym zwłaszcza tętniaka tętnicy podkolanowej), jak również w obrębie uprzednio wykonanych pomostów naczyniowych. Czynnikami sprzyjającymi zakrzepicy tętniczej mogą być odwodnienie lub współistnienie wrodzonych i nabytych zaburzeń układu krzepnięcia (trombofilii). W tym miejscu należy podkreślić znaczenie zespołu antyfosfolipidowego i trombocytopenii indukowanej heparyną (heparin-induced thrombocytopenia, HIT). Wśród najczęstszych przyczyn sercowych zatorowości tętniczej wymienia się: migotanie przedsionków, świeży zawał mięśnia sercowego, zaburzenia kinetyki lewej komory (tętniak pozawałowy) czy stan po implantacji sztucznej zastawki serca, zwłaszcza u chorych nieprzyjmujących właściwej terapii przeciwkrzepliwej [1].

Częstość występowania zarówno istotnych powikłań, jak i zgonów, mimo postępów w postępowaniu diagnostycznym i terapeutycznym, wśród chorych z ostrym niedokrwieniem kończyn pozostaje nadal wysoka. Mimo zmian w leczeniu (w tym wprowadzenia nowych metod leczenia zabiegowego), a przede wszystkim upowszechnienia terapii trombolitycznej, odsetek amputacji pozostaje nadal niepokojąco wysoki i sięga 10-15% hospitalizowanych osób z ostrym niedokrwieniem kończyny [2,3]. Jest to tym istotniejsze, że w większości przypadków amputacje te wykonywane są powyżej stawu kolanowego. Równocześnie ocenia się, że kolejne 15-20% chorych, leczonych z powodu ostrego niedokrwienia kończyn, umiera w ciągu roku od zabiegu w następstwie schorzeń współistniejących i chorób podstawowych, będących przyczyną ostrego niedokrwienia kończyny [3]. Ostre niedokrwienie kończyny zatem zagraża nie tylko utratą kończyny, ale często jest również stanem bezpośredniego zagrożenia życia chorego.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Definicja, etiopatogeneza i symptomatologia

Ostre niedokrwienie kończyn to zespół objawów klinicznych, które powstają w następstwie całkowitego nagłego przerwania dopływu krwi do kończyny. Często zjawisko to [...]

Diagnostyka ostrego niedokrwienia kończyn

Diagnostyka ostrego niedokrwienia kończyn opiera się przede wszystkim na prawidłowo zebranym wywiadzie i badaniu klinicznym (w tym badaniu tętna na kończynach [...]

Leczenie

Postępowanie terapeutyczne zależy od czynników związanych z wyposażeniem i doświadczeniem ośrodka (doświadczenie operatorów, możliwości diagnostyczne, terapeutyczne – dostępność technik endowaskularnych również [...]

Leczenie trombolityczne czy operacyjne?

Jak wspomniano, wyniki leczenia trombolitycznego (tromboliza celowana) i operacyjnego są porównywalne (zachowanie niedokrwionej kończyny) przy zachowaniu odpowiednich zaleceń dotyczących wdrożenia właściwej [...]

Rola i miejsce fasciotomii i amputacji

Fasciotomia, polegająca na rozcięciu skóry i powięzi z następowym odbarczeniem przedziałów powięziowych, często ratuje kończynę w momencie powstania zespołu ciasnoty przedziałów [...]

Rokowanie

Rokowanie po leczeniu ostrego niedokrwienia kończyny zależy od wielu różnych czynników:

Podsumowanie

Ostrym niedokrwieniem kończyny określa się stan nagłego spadku perfuzji krążącej krwi w kończynie, co grozi jej utratą i wymaga pilnej diagnostyki [...]
Do góry