Rezonans magnetyczny (MR) serca jest nieinwazyjną metodą diagnostyki obrazowej wykorzystywaną rutynowo w ośrodkach kardiologicznych najwyższego stopnia referencyjności. U wielu chorych umożliwia potwierdzenie klinicznego podejrzenia zapalenia mięśnia sercowego (ZMS) i pomoc w diagnostyce różnicowej bez konieczności wykonania biopsji.

Wprowadzenie

Jednym z częstych wskazań do wykonania rezonansu magnetycznego serca jest podejrzenie zapalenia mięśnia sercowego, zarówno w fazie ostrej, jak i później, a także niewydolność serca o nieustalonej etiologii pod kątem śladów po przebytym w przeszłości ZMS. Poniższa praca ma na celu przedstawienie możliwości i ograniczeń badania w diagnostyce ZMS w porównaniu ze standardem diagnostyki, jakim pozostaje biopsja endomiokardialna.

Aktywne zapalenie mięśnia sercowego

Rezonans magnetyczny serca umożliwia pośrednią charakterystykę tkanek i procesów w nich zachodzących, w tym zmian w mięśniu sercowym. Analiza sygnału tkanki mięśniowej w różnych sekwencjach obrazowania (obrazy T2-zależne, obrazy T1-zależne przed, wcześnie oraz w fazie późnej po podaniu gadolinowego środka kontrastowego) pozwala na ocenę takich procesów, jak obrzęk mięśnia, jego przekrwienie czy też uszkodzenie kardiomiocytów. Są to elementy reakcji zapalnej. Najbardziej swoistym objawem wskazującym na uszkodzenia mięśnia sercowego jest późne wzmocnienie pokontrastowe (LGE – late gadolinium enhancement).^1,2 Jest ono także najłatwiejsze do zobrazowania i obiektywnej oceny. Dla etiologii zapalnej uszkodzenia mięśnia sercowego charakterystyczna jest śródmięśniowa i podnasierdziowa lokalizacja obszarów LGE, w odróżnieniu od lokalizacji podwsierdziowej, typowej dla etiologii niedokrwiennej (zawału serca). Jeśli nie dysponujemy wcześniejszymi obrazami do porównania lub danymi klinicznymi wskazującymi na proces zapalny, sama obecność LGE nie mówi nic o aktywności procesów w mięśniu sercowym. Obszary LGE mogą odzwierciedlać zarówno potencjalnie odwracalne uszkodzenie błony komórkowej kardiomiocytów (związane z przenikaniem do nich i zaleganiem w komórkach środka kontrastowego w fazie ostrej), jak i obszary nieodwracalnego włóknienia mięśnia, czyli blizn po przebytej chorobie. Poza tym, mimo że w zapaleniu mięśnia LGE lokalizuje się często w przegrodzie międzykomorowej oraz w segmentach dolno-bocznych mięśnia lewej komory, miejsca te nie mogą być uważane za typowe wyłącznie dla etiologii zapalnej (o czym więcej w części poświęconej diagnostyce w kierunku cech przebytego ZMS). LGE wskazuje przede wszystkim na silnie wyrażony proces chorobowy. W postaciach łagodniejszych może nie być widoczne. Sama ocena LGE w diagnostyce aktywnego ZMS, nawet w zestawieniu z obrazem klinicznym i badaniami laboratoryjnymi, cechuje się niską czułością diagnostyczną.