Kardiomiopatia alkoholowa to najczęstsza postać wśród kardiomiopatii rozstrzeniowych o znanej etiologii, związana zwykle z kilkuletnim nadużywaniem alkoholu. Symptomatologia i diagnostyka jest typowa dla przewlekłej niewydolności serca. Podstawową formą leczenia, poza stosowaniem standardowej terapii niewydolności serca, jest całkowita abstynencja od alkoholu. Pozwala to u dużego odsetka chorych zahamować, a nawet odwrócić postęp choroby.

Wprowadzenie

Kardiomiopatia alkoholowa (ACM – alcoholic cardiomyopathy) jest jedną z kardiomiopatii rozstrzeniowych o znanej etiologii. Umiarkowane spożycie alkoholu (10-20 g/24 h, tj. 1-2 jednostki) ma udowodniony pozytywny wpływ na układ krążenia, jednak nadmierne spożycie może prowadzić do upośledzenia kurczliwości serca.¹ Chociaż nadużywanie alkoholu jest poważnym problemem w krajach rozwiniętych, przeprowadzono niewiele badań dotyczących jego toksycznego wpływu na mięsień sercowy. Pierwsze doniesienia na ten temat pochodzą z drugiej połowy XIX w.² Wtedy to niemiecki patolog Bollinger opisał zwiększoną częstotliwość kardiomiopatii rozstrzeniowej u mieszkańców Monachium; w mieście tym spożycie alkoholu było znacznie większe niż w innych niemieckich miastach. W kolejnych dekadach pojawiało się coraz więcej danych potwierdzających tę hipotezę. Nadmierne spożycie najczęściej definiowane jest jako spożycie powyżej 80 g czystego alkoholu na 24 h przez okres 5 lat (wartość przyjęta arbitralnie w większości badań).^3-5 Kobiety są bardziej podatne na toksyczny wpływ alkoholu. Przypisuje się to mniejszej masie ciała, innej proporcji wody do tłuszczu w organizmie oraz mniej sprawnym układom enzymatycznym u kobiet. Warto wspomnieć, że uszkodzenie serca wynika z toksycznego działania etanolu i nie zależy od rodzaju spożywanego napoju alkoholowego.

Epidemiologia

Europejskie badania wskazują, że wśród idiopatycznych kardiomiopatii rozstrzeniowych 23-47% przypada na kardiomiopatię alkoholową definiowaną jak wyżej.^3-5 Natomiast w często przytaczanym badaniu McKenny wykazano, że częstość kardiomiopatii alkoholowej wynosi 40% wśród kardiomiopatii idiopatycznych, przy czym użyto niższego progu nadmiernego spożycia alkoholu (30-40 g/24 h).⁶ Badania te potwierdzają, że jest to druga co do częstości przyczyna kardiomiopatii; najczęstsza jest kardiomiopatia o etiologii niedokrwiennej. Wśród osób uzależnionych od alkoholu kardiomiopatia rozstrzeniowa występuje z częstością 0,25% u mężczyzn i 0,43% wśród kobiet,⁷ podczas gdy w populacji ogólnej jest szacowana na 0,03-0,05%. Wynika z tego, że częstość kardiomiopatii wśród alkoholików jest około 10 razy większa niż w populacji ogólnej. Ze względu na częstsze nadużywanie alkoholu przez mężczyzn dominują oni wśród chorych z alkoholowym uszkodzeniem miokardium. Według danych Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, w Polsce jest 800 000 osób uzależnionych od alkoholu.