Czy lekarze rezydenci muszą dyżurować?

Z przepisów Ustawy z dnia 5 grudnia 1996 roku o zawodach lekarza i lekarza dentysty wynika,[1] że lekarze rezydenci muszą pełnić dyżury medyczne, o ile są one ujęte w programie specjalizacji, gdyż jest to niezbędny element szkolenia specjalizacyjnego. Przepisy te wskazują również, że lekarz może nie pełnić dyżurów tylko wtedy, gdy pracuje w systemie zmianowym lub równoważnym w maksymalnym czasie pracy dopuszczonym przepisami Ustawy o działalności leczniczej.

Niezależnie od powyższego trzeba zauważyć, że pomiędzy lekarzem odbywającym specjalizację w trybie rezydentury a podmiotem leczniczym, w którym lekarz odbywa specjalizację, musi zostać zawarta umowa o pracę na czas określony w programie specjalizacji w ramach rezydentury.[2] Powoduje to, że pomiędzy tym lekarzem a podmiotem leczniczym powstał stosunek pracy, tzw. zatrudnienie. W tej sytuacji do lekarza rezydenta ma zastosowanie art. 95 ust. 1 Ustawy o działalności leczniczej, zgodnie z którym: „Pracownicy wykonujący zawód medyczny i posiadający wyższe wykształcenie, zatrudnieni w podmiocie leczniczym wykonującym działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne mogą być zobowiązani do pełnienia w przedsiębiorstwie tego podmiotu dyżuru medycznego”.[3] Tym samym lekarz rezydent może zostać zobowiązany do pełnienia dyżuru medycznego w podmiocie leczniczym, w którym odbywa szkolenie specjalizacyjne.

Podsumowując ten fragment rozważań: lekarz rezydent pracujący w tzw. podstawowym systemie czasu pracy (7 godzin 35 minut dziennie) musi pełnić dyżury medyczne, o ile są one wymagane w programie specjalizacji albo jeżeli został do tego zobowiązany przez kierownictwo podmiotu leczniczego.

Czy lekarz rezydent może dyżurować samodzielnie?

Analizując przepisy Ustawy o działalności leczniczej, trzeba stwierdzić, że dyżur medyczny może pełnić każdy, kto: wykonuje zawód medyczny, posiada wykształcenie wyższe oraz jest zatrudniony w podmiocie leczniczym. Z tego wynika, że lekarz rezydent teoretycznie mógłby już pierwszego dnia specjalizacji zostać zobowiązany do pełnienia dyżuru medycznego (na jakimkolwiek oddziale), gdyż niewątpliwie spełnia wszystkie wymienione przesłanki.

Należy jednak zwrócić uwagę, że specjalizacja jest czasem, w którym lekarz ma zdobyć określone umiejętności w danej dziedzinie medycyny. Z tego powodu sytuacja prawna lekarzy rezydentów została zróżnicowana w stosunku do innych lekarzy w odniesieniu do pełnienia dyżurów medycznych, gdyż w przepisach prawa wprowadzono ograniczenie dotyczące dyżurów medycznych lekarzy rezydentów.

Zgodnie z przepisami Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 stycznia 2013 roku w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów,[4] kierownik specjalizacji lekarza rezydenta w porozumieniu z kierownikiem jednostki szkolącej „decyduje o dopuszczeniu lekarza do samodzielnego pełnienia dyżuru”.[5] Z posłużenia się przez ustawodawcę słowem „decyduje” wynika, że bez zgody kierownika specjalizacji lekarz rezydent nie może podjąć samodzielnych dyżurów medycznych. Tym samym podmiot leczniczy może zobowiązać do pełnienia samodzielnych dyżurów medycznych tylko tych lekarzy rezydentów, których kierownicy specjalizacji wyrazili zgodę na pełnienie przez nich samodzielnych dyżurów medycznych. Uważam, że do celów dowodowych zgoda taka powinna być udzielona pisemnie.

Czy lekarz rezydent ma zawrzeć z podmiotem leczniczym, w którym odbywa szkolenia specjalizacyjne, dodatkową umowę cywilnoprawną na pełnienie dyżurów medycznych?

Na koniec należy odnieść się do zagadnienia formy prawnej zatrudniania lekarzy rezydentów na dyżury: często rodzą się bowiem wątpliwości, czy lekarz rezydent ma zawrzeć z podmiotem leczniczym, w którym odbywa szkolenia specjalizacyjne, dodatkową umowę cywilnoprawną na pełnienie dyżurów medycznych. Przepisy wprost odpowiadają na to pytanie – zgodnie z art. 16i ust. 1 Ustawy z dnia 5 grudnia 1996 roku o zawodach lekarza i lekarza dentysty: „Lekarzowi pełniącemu dyżur medyczny w ramach realizacji programu specjalizacji przysługuje wynagrodzenie na podstawie umowy o pełnienie dyżurów, zawartej z podmiotem prowadzącym szkolenie specjalizacyjne lub staż kierunkowy”. Z przepisu tego wynika zatem, że podmiot leczniczy musi zawrzeć umowę cywilnoprawną na pełnienie dyżurów medycznych realizowanych w ramach programu specjalizacji z lekarzem rezydentem.