20 stycznia 2015 roku to ważna data dla wszystkich lekarzy, którzy chcą, by w nadchodzącym roku ich dochody opodatkowane były podatkiem liniowym, ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych lub kartą podatkową. Do tego bowiem dnia muszą powiadomić o tym naczelnika właściwego urzędu skarbowego. Taki obowiązek mają także, jeśli chcą zrezygnować w 2015 roku z opodatkowania którąś z wymienionych form.

Każdy prowadzący własną działalność gospodarczą podatnik, a więc także lekarz, musi wybrać formę jej opodatkowania podatkiem dochodowym. – To ważna decyzja, bo ma wpływ nie tylko na wysokość należnego podatku, ale także na rodzaj i zakres prowadzonych ewidencji księgowych – zwraca uwagę Grzegorz Ziółkowski, doradca podatkowy. – Wybór najwłaściwszej metody to zawsze sprawa indywidualna, zależy bowiem od rodzaju prowadzonej przez lekarza działalności (w tym np. niezbędnych wydatków, które można zaliczyć do kosztów podatkowych bądź nie), sytuacji rodzinnej (możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem czy samotnie wychowywanym dzieckiem) oraz chęci zatrudniania pracowników.

Podstawową formą opodatkowania dla wszystkich podatników podatku dochodowego jest opodatkowanie na zasadach ogólnych przy zastosowaniu skali podatkowej (18 proc. i 32 proc.). Można też wybrać jednolitą stawkę podatku – 19 proc., czyli tzw. podatek liniowy lub jedną z form zryczałtowanych: kartę podatkową albo ryczałt od przychodów ewidencjonowanych (por. ramka).

Pomijając omówienie dostępnego dla wszystkich podatników opodatkowania według skali podatkowej, skupimy się na innych formach wybieranych przez lekarzy prowadzących działalność gospodarczą.

Podatek liniowy

Zdecydowanie najpopularniejszą metodą w tej grupie zawodowej jest 19 proc. podatek liniowy. Korzystają z niego podatnicy osiągający dochód powyżej 150 tys. rocznie, ponieważ dzięki temu unikają m.in. wejścia w wyższy (32 proc.) próg podatkowy, co by się stało, jeśli rozliczaliby się według skali. Wybór tej formy opodatkowania jest jednak możliwy tylko pod pewnymi warunkami. – Mają do niego prawo lekarze uzyskujący dochody z działalności gospodarczej tylko wtedy, jeśli nie uzyskują ich ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy oraz usługi te nie odpowiadają czynnościom, które wykonywali lub wykonują w danym roku podatkowym w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy – mówi Grzegorz Ziółkowski. Praktykowane są jednak sposoby ominięcia tego warunku. – Lekarz nie podpisuje wtedy kontraktu ze swoim pracodawcą, a z firmą, która jest pośrednikiem. Organy skarbowe nie kwestionują takiego rozwiązania – tłumaczy Grzegorz Ziółkowski.

Warto pamiętać, że przy tej formie opodatkowania nie można rozliczać się wspólnie z małżonkiem ani samotnie wychowywanym dzieckiem. Nie można korzystać z ulg podatkowych, z wyjątkiem ulgi dla osób osiągających dochody za granicą (odliczana jest od podatku). Od podatku odliczane są też zapłacone składki zdrowotne w wysokości 7,75 proc. podstawy wymiaru. Od dochodu można z kolei odliczyć zapłacone składki na ubezpieczenia społeczne i wpłaty na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego do określonej wysokości.

Opodatkowanie w formie podatku liniowego wymaga prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów lub po przekroczeniu równowartości 1 mln 200 tys. euro przychodu – ksiąg rachunkowych. Doradca podatkowy zwraca jednak uwagę, że niewątpliwą zaletą tej formy rozliczania, w porównaniu z formami zryczałtowanymi, jest możliwość odliczenia od przychodu kosztów prowadzonej działalności.

Karta podatkowa

Są jednak lekarze, którzy szczególnie cenią sobie to, że nie muszą prowadzić żadnej ewidencji podatkowej prowadzonej działalności. Tę możliwość daje im karta podatkowa. – Ta forma opodatkowania przysługuje tylko wybranym grupom podatników, świadczących ściśle określoną działalność. – Wśród nich znajdują się także lekarze i dentyści – mówi dr Radosław Witczak z Zakładu Finansowania Ochrony Zdrowia UM w Łodzi. – Możliwość korzystania z karty ma jednak swoje warunki.

Lekarz nie może m.in. prowadzić innej działalności gospodarczej, zatrudniać nikogo na umowę-zlecenia czy o dzieło, musi przestrzegać limitów pracowników zatrudnionych na umowie o pracę, a jego małżonek nie może prowadzić działalności gospodarczej w tym samym co on zakresie – najwyżej może razem z nim pracować.

– W tej formie opodatkowania wysokość należnego podatku nie zależy od uzyskanego przychodu z działalności – tłumaczy ekonomista. – Stałą kwotę miesięcznego podatku na dany rok ustala bowiem naczelnik urzędu skarbowego na podstawie deklarowanej miesięcznej liczby godzin przeznaczonych na wykonywanie działalności. Bierze także pod uwagę np. liczbę mieszkańców w miejscowości, w której lekarz prowadzi działalność oraz liczbę zatrudnianych przez niego pracowników.

I tak, jeśli lekarz we wniosku do naczelnika wskazał, że zawód wykonuje do 48 godzin w miesiącu, obowiązuje go stawka 14,80 zł za każdą godzinę. Jeśli będzie to powyżej 48 godzin – stawka wynosi 710,40 zł + za każdą godzinę ponad 48 – 19,80 zł. Za więcej niż 96 godzin pracy należy zapłacić 1660,80 zł podatku. Wysokość wymienionych stawek ogłaszana jest co roku w obwieszczeniu Ministra Finansów w sprawie stawek karty podatkowej. Aktualne obwieszczenie, na rok 2015, ukazało się w Monitorze Polskim z 2014 r., poz. 1119 (w porównaniu z 2014 r. stawki się nie zmieniły).

– W tej formie opodatkowania nie ma ewidencji przychodów i kosztów, nie ma więc niebezpieczeństwa popełnienia błędu związanego z niewłaściwym zaksięgowaniem jakiegoś zdarzenia – mówi Radosław Witczak. – Wielkość należności podatkowych nie zależy też od faktycznie osiąganych dochodów. Warto jednak pamiętać, że przy karcie podatkowej lekarz nie ma prawa do żadnych ulg i odliczeń z wyjątkiem odliczenia od podatku zapłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 7,75 proc. podstawy jej wymiaru.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Najmniej popularną wśród lekarzy formą opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Jego zaletą jest prosty sposób ustalania podatku i konieczność prowadzenia tylko uproszczonej ewidencji. Księgować trzeba bowiem tylko przychody – od ich wysokości w danym miesiącu oblicza się należny podatek. Dla lekarzy jako grupy zawodowej został on określony na poziomie 20 proc. Trzeba jednak dodać, że przy rozliczaniu podatku ryczałtem nie ma możliwości odliczania od przychodów żadnych kosztów, rozliczania się wspólnie z małżonkiem lub samotnie wychowywanym dzieckiem. Obowiązują także limity przychodów dające prawo do skorzystania z tej formy opodatkowania. Limit przychodów osiągniętych w 2014 roku uprawniający do opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej w formie ryczałtu w 2015 roku wynosi 626 880 zł (dla porównania w 2014 roku obowiązywał limit 633 450 zł przychodów w 2013 roku).

Możliwe odliczenia przy tej formie opodatkowania to składki na ubezpieczenia społeczne i wpłaty na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego do określonej wysokości oraz darowizny na określone cele (od przychodu), a także zapłacone składki zdrowotne w wysokości 7,75 proc. podstawy wymiaru (od podatku). Można też skorzystać z ulgi dla osób osiągających dochody za granicą.

– Jeśli działalność lekarza generuje wysokie koszty, opodatkowanie jej ryczałtem może być bardzo nieopłacalne – ostrzega Grzegorz Ziółkowski. – Dlatego zawsze warto indywidualnie przeanalizować sytuację podatkową i specyfikę działalności danego lekarza, by ocenić, która forma opodatkowania będzie dla niego w danym momencie najkorzystniejsza. Trzeba też pamiętać o tym, że w kolejnym roku można ją zmienić.