MT: Już 45 lat temu opublikowano w „Lancecie” hipotezę, że spowolniany pasaż treści pokarmowych może prowadzić do raka okrężnicy. Jakie mogą być konsekwencje nieleczenia zaparć?

A.C.: Problem karcinogenezy raka jelita grubego jest niezwykle złożony. Bierze się pod uwagę współdziałanie czynników genetycznych, środowiskowych, w tym żywieniowych, i bakterii jelitowych.

Jelita ludzkie zasiedlone są przez około 500 gatunków i 1000 rodzajów mikroorganizmów (2 kg suchej masy bakterii), tworzących złożony ekosystem zwany mikroflorą jelitową. Stan tego ekosystemu wywiera znaczący wpływ na zdrowie gospodarza. Chcemy, aby dominowały w nim bakterie lacidofilne, bifidowe, zawarte m.in. w jogurtach, kefirach, kiszonkach. W literaturze naukowej zostało dobrze opisane, że krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, produkowane przez bakterie jelitowe, są źródłem energii dla jelitowych komórek nabłonkowych i tym samym wspomagają perystaltykę jelit. Produkty żywieniowe bogate w probiotyki mogą mieć istotne znaczenie ochronne.

Zwiększona zawartość w jelitach tzw. bakterii gnilnych, chorobotwórczych, może promować mechanizmy karcinogenezy, które nie są do końca wyjaśnione. Opisywano, że jeden z podtypów Clostridium, która jest bakterią gnilną, wzmaga aktywność niektórych enzymów jelitowych, takich jak β-glukuronidaza, nitroreduktaza i tryptofanaza. Sugerowany jest udział tych enzymów w karcinogenezie raka jelita grubego. Ale oczywiście najważniejsze jest zachęcanie wszystkich osób bezobjawowych po 45. r.ż. do wykonywania przesiewowych badań kolonoskopowych w celu poszukiwania polipów, gdyż są one substratem do rozwoju raka jelita grubego w 95 proc. przypadków.

Potrzebne są dalsze badania w celu prewencji jelitowych procesów gnilnych poprzez spożycie bakterii probiotycznych, które zwiększają liczbę wypróżnień, skracają czas kontaktu resztek pokarmowych i ich metabolitów ze ścianą jelita, przyczyniają się do tworzenia korzystniejszej mikroflory jelitowej organizmu chorego.

Konsekwencją zaparć jest oddawanie tzw. stolców bobkowych, które mogą być przyczyną bolesnych dolegliwości, jak choroba żylakowa odbytu, a w krańcowych sytuacjach niedrożności kałowej jelit.