Nowości dermatologia
Probiotyki w profilaktyce AZS
Lek. med. Paweł Traczewski
Aby rozstrzygnąć rolę probiotyków w profilaktyce AZS, lekarze z Kliniki Dermatologii oraz z Kliniki Diabetologii, Żywienia i Chorób Metabolicznych Uniwersytetu Medycznego w Bukareszcie dokonali przeglądu piśmiennictwa i metaanalizy dostępnych danych. Spośród publikacji z lat 1995-2013 pochodzących z międzynarodowych baz (Pubmed, Scopus, Web of Knowledge, EBSCO, ARTO, Google Scholar, ClinicalTrials.gov) wyselekcjonowano 16 randomizowanych, kontrolowanych placebo badań z udziałem 3495 dzieci. Wszystkie analizowały związek przyjmowania probiotyków z występowaniem atopowego zapalenia skóry i miały co najmniej roczny okres obserwacji. Probiotyki były przyjmowane przez co najmniej miesiąc w okresie prenatalnym i postnatalnym (przez matki karmiące lub noworodki) bądź tylko w okresie postnatalnym. Badanie wykazało, że stosowanie probiotyków ma działanie profilaktyczne wobec AZS (OR = 0,64, p < 0,001). Statystycznie istotne zależności stwierdzono zarówno w przypadku dzieci obarczonych podwyższonym ryzykiem rozwoju choroby, jak i dzieci należących do populacji ogólnej. Jednak korzystny efekt występuje wyłącznie, gdy probiotyki są przyjmowane w ostatnich tygodniach ciąży, a następnie w ciągu pierwszych miesięcy życia dziecka; stosowanie ich tylko w okresie postnatalnym nie odgrywa znaczenia w profilaktyce. Wyniki badania wskazują, że działanie protekcyjne mają preparaty Lactobacillus spp., jak również Lactobacillus spp. wraz z Bifidobacterium.
Atopowe zapalenie skóry (AZS)
Jest jedną z pierwszych manifestacji tzw. marszu alergicznego. W ostatnich dekadach obserwuje się znaczący wzrost częstości występowania tego schorzenia. W piśmiennictwie opisano szereg czynników ryzyka i prawdopodobnych elementów patogenezy, ale przyczyny powstawania tej choroby nie zostały w pełni poznane. Coraz większą rolę w zapobieganiu i leczeniu chorób, w których dochodzi do nieprawidłowej aktywacji układu immunologicznego, odgrywają probiotyki, stymulujące produkcję przeciwciał, uszczelniające barierę jelitową i aktywujące produkcję cytokin regulujących odpowiedź prozapalną i reakcje alergiczne. Probiotyki są często zalecane u dzieci z rodzin obciążonych chorobami atopowymi jako profilaktyka i wspomaganie leczenia AZS. Choć wyniki niedawnych badań sugerowały, że podawanie dzieciom bakterii z grupy Lactobacillus może łagodzić objawy AZS i przyczyniać się do zapobiegania tej chorobie, rola probiotyków w profilaktyce pozostawała niejasna.
Komentarz
Probiotyki, podobnie jak bakterie komensalne, wpływają na układ immunologiczny przez aktywację limfocytów systemu GALT. Modulują nieswoiste mechanizmy obronne, takie jak produkcja przeciwciał, dojrzewanie bariery jelitowej, oraz odpowiadają za utrzymanie równowagi cytokinowej Th1/Th2 przez aktywację regulatorowych limfocytów T. Dokładne określenie molekularnych mechanizmów działania probiotyków w odniesieniu do AZS w okresie pre- i postnatalnym pozostaje kwestią otwartą, jednak badanie rumuńskich naukowców pozwala z dużym prawdopodobieństwem uznać je za przydatne w pierwotnej profilaktyce tej choroby.