Czy sport sprzyja powstaniu lub rozwojowi skoliozy idiopatycznej?

Są doniesienia zwracające uwagę na zwiększoną częstość występowania skolioz u pływaków (obu płci), siatkarek, baletnic oraz gimnastyczek artystycznych. Publikacje te utrudniają podjęcie decyzji, na jaki rodzaj aktywności fizycznej pozwolić dziecku ze skoliozą idiopatyczną.

Becker odnotował funkcjonalną skoliozę u 16 proc., a strukturalną u 7 proc. pływaków podczas Junior Olympic Swimming Championships w Indianapolis. Przyczyn jej wystąpienia upatrywał w błędach w technice pływackiej mogących prowadzić do asymetrycznego rozwoju mięśni, co z kolei miałoby prowadzić do zmian w obrębie kręgosłupa.

Grupa koreańskich badaczy poddała analizie postawę 116 młodych siatkarek (średnia wieku 15,2 roku). Asymetrię tułowia wyrażoną wartością kąta rotacji tułowia powyżej 5 stopni zaobserwowali u 17 proc., a skoliozę strukturalną potwierdzoną radiologicznie u 5 proc. siatkarek. W grupie kontrolnej skoliozę stwierdzono u 1 proc. Przyczyn zwiększonej częstości upatrywano w powtarzalnych asymetrycznych ruchach kręgosłupa.

Także u baletnic i gimnastyczek artystycznych zwiększoną częstość skoliozy wyjaśnia się występowaniem w tych dyscyplinach powtarzalnych asymetrycznych ruchów kręgosłupa. Panayot i wsp. opisali u gimnastyczek artystycznych triadę zwiększającą ryzyko wystąpienia skoliozy:

1. uogólniona wiotkość stawowa,

2. opóźnione wzrastanie i dojrzałość płciowa,

3. asymetryczne obciążanie kręgosłupa.

Przyglądając się wspomnianym wcześniej grupom sportowców: pływacy, siatkarki, gimnastyczki artystyczne, baletnice, nie sposób nie zauważyć, że różnią się od populacji ogólnej. Baletnice i gimnastyczki artystyczne, aby osiągnąć profesjonalny poziom, rozpoczynają treningi we wczesnym dzieciństwie. Niejednokrotnie wiąże się z tym stres, nie tylko fizyczny, ale także psychiczny. Konieczność utrzymania odpowiedniej masy ciała skłania do odchudzania. W rezultacie mała masa ciała, a zwłaszcza niska zawartość tkanki tłuszczowej, intensywne ćwiczenia fizyczne oraz stres psychiczny mogą opóźniać wiek wystąpienia pierwszej miesiączki. Duży zakres ruchu stawów jest cechą pożądaną u baletnic i gimnastyczek artystycznych. Cechy uogólnionej wiotkości tkankowej oraz późne wystąpienie pierwszej miesiączki są czynnikami ryzyka wystąpienia skoliozy idiopatycznej. Ponadto, do piłki siatkowej rekrutowane są osoby wysokie, a długi okres rośnięcia jest udokumentowanym czynnikiem ryzyka tego problemu zdrowotnego. Stąd przypuszczenie, że być może obserwowana przez niektórych badaczy większa od populacyjnej częstość skoliozy w niektórych grupach sportowców wynika z preselekcji. Odpowiedź nie jest możliwa na gruncie medycyny dowodów naukowych, gdyż brak jest prospektywnych badań określających ryzyko wystąpienia skoliozy w związku z uprawianą dyscypliną sportową.

Podsumowując, w piśmiennictwie nie można znaleźć dowodów, że aktywny udział w jakichkolwiek zajęciach sportowych może być powiązany z pogorszeniem kąta skrzywienia lub inną zmianą naturalnej historii skoliozy idiopatycznej. Niniejsze opracowanie opiera się na badaniach klasy III-V poziomów wiarygodności naukowej.