MT: Bulwersuje panią wzrost liczby cesarskich cięć w Polsce?

Prof. Anna Kwaśniewska: Bardzo, szczególnie próby wymuszania cesarskich cięć na życzenie. Według WHO procent cesarskich cięć (caesareo section – CS) powinien wynosić ok. 15 proc., natomiast w Polsce w 2010 roku było to 34 proc., a dwa lata później już 38 proc. W Holandii i w krajach skandynawskich wykonuje się ok. 17 proc. cesarskich cięć.

MT: A jak to wygląda w klinice, którą pani kieruje?

A.K.: W 2013 roku mieliśmy 35-37 proc. cesarskich cięć, ale już w 2014 było ich 45 proc.

MT: Czuje się pani współwinna tej czarnej statystyce?

prof. dr hab. med. Anna Kwaśniewska

A.K.: Absolutnie nie. W naszej klinice taka statystyka znajduje uzasadnienie.

MT: Dlaczego?

A.K.: Wynika to z systemu opieki okołoporodowej w Polsce. W ramach jej funkcjonowania został utworzony trzystopniowy podział. I stopień zakłada opiekę nad sytuacjami fizjologicznymi i krótką opiekę nad niespodziewanie występującą patologią. W opiece I poziomu powinna zostać ciężarna z ciążą niepowikłaną, powyżej 36. tygodnia trwania ciąży, z wywiadem niesugerującym wystąpienia powikłań i tam liczba zabiegów cesarskich winna spadać. Z kolei drugorzędowe ośrodki obejmujące opiekę nad patologią średniego stopnia to często szpitale wojewódzkie, do których trafiają oprócz porodów fizjologicznych pacjentki z ciążami powyżej 34. tygodnia ciąży, a poniżej 36. tygodnia. Są to pacjentki z obciążonym wywiadem położniczym i powikłaniami obecnej ciąży. Natomiast ośrodki z III stopniem referencyjności, taki jak ten, w którym pracuję, zajmują się najcięższą patologią dotyczącą ciężarnych poniżej 32. tygodnia trwania ciąży i porodami wysokiego ryzyka. Funkcja poziomu III obejmuje leczenie najciężej chorych noworodków, jak również konsultacje ośrodków I i II poziomu. Oczywiście odbywają się u nas porody fizjologiczne, ale swoje działania koncentrujemy głównie na ciążach obarczonych największym ryzykiem. Trafiają do nas pacjentki z chorobami hematologicznymi, zaburzeniami krzepnięcia krwi, problemami endokrynologicznymi, ciężarne po technikach wspomagania rozrodu itd. Stąd procent cesarskich cięć jest wyższy i sięga 40-50 proc.

MT: Co jest powodem wzrostu liczby tych zabiegów?

A.K.: Składa się na to wiele przyczyn. Częściej niż dawniej w ciążę zachodzą kobiety po 35. r.ż. z obciążonym wywiadem położniczym, z udokumentowanymi, bardzo różnymi schorzeniami internistycznymi, dla których urodzenie dziecka staje się najważniejszym celem. Są to pacjentki po leczeniu lub w trakcie choroby nowotworowej, po zabiegach transplantacyjnych narządów, z zaburzeniami endokrynologicznymi, chorobami hematologicznymi itd. Kiedyś na salę porodową nie trafiały pacjentki z tego typu problemami, bo po prostu nie mogły zajść w ciążę. Niewyobrażalny postęp medycyny sprawił, że rodzą one zdrowe dzieci. Te pozytywne zmiany widoczne są w statystykach. Jeszcze 20 lat temu wstyd nam było mówić o liczbach dotyczących wskaźników umieralności okołoporodowej w Polsce. W 1992 roku wynosił on 17,4 promila i był jednym z najwyższych w Europie. Według nieoficjalnych danych GUS za 2014 rok wskaźnik ten kształtował się w Polsce na poziomie 5,6 promila, a w województwie lubelskim wyniósł 4,4 promila. To bardzo duży sukces położników, o którym winno się przypominać za każdym razem. Jednak, powtarzam, jestem przeciwniczką cesarskich cięć na życzenie i w każdym przypadku.

MT: Ale ciężarna z zaświadczeniem o tokofobii może na nie liczyć?

A.K.: Tak, ale jest zastanawiające, jak łatwo można zdobyć takie zaświadczenie. Jednak musimy je uszanować. Trafiają się zresztą jeszcze ciekawsze zaświadczenia, np. ortopeda usprawiedliwia potrzebę wykonania CS tym, że kobieta w 21. r.ż. cierpi na bóle kręgosłupa, albo dermatolog uzasadnia wykonanie takiego zabiegu pokrzywką u ciężarnej, laryngolog, bo pacjentka ma niedosłuch…

MT: Jednak najlepsze rezultaty dają naciski ze strony męża i najbliższej rodziny.

A.K.: Naciski są wynikiem próby uchronienia kobiety od bólu i obawy przed porodem fizjologicznym. Ale najbliżsi nie uświadamiają sobie konsekwencji takiej decyzji dla dalszej prokreacji. Zawzięcie dyskutuję z takim podejściem. Jeden z polskich profesorów zawsze w takich sytuacjach powtarza: Gdyby natura chciała uprościć przyjście dziecka na świat, to wymyśliłaby u kobiety zamek błyskawiczny w odpowiednim miejscu.

MT: W 1989 roku największą płodność wykazywały kobiety ok. 22. r.ż. Cztery lata później już ok. 27. r.ż. Obecnie są przypadki urodzeń w wieku 40 lat. Wzrost CS ma z tym związek?

A.K.: Tak, w tym wieku już nie każdy cykl jest cyklem owulacyjnym. Zdarzają się pacjentki w wieku 38-40 lat z tak małą rezerwą jajnikową, że nie mają co marzyć nawet o zapłodnieniu pozaustrojowym.

Jeżeli kobieta ma 40 lat, jest po kilku próbach nieudanego zapłodnienia pozaustrojowego i widzimy, że to może być jej jedyna i ostatnia ciąża, przychylamy się do jej prośby o cesarskie cięcie. Ale ostatnio widzę na szczęście też odwrotną tendencję: zgłaszają się do mnie pacjentki, które chcą rodzić wyłącznie siłami natury. I to jest pocieszające.

MT: A jak przekonuje pani swoje pacjentki do porodu drogami natury?