Proszę o wytłumaczenie, dlaczego w szpitalu lekarz nie może mieć dwóch umów o pracę: umowy etatowej, a na dyżury umowy kontraktowej. W minionych latach (ok. 10 lat) można było, a teraz już nie.

Zmiana praktyki podmiotów leczniczych wynika z przyjmowanej w orzecznictwie sądowym niekorzystnej interpretacji przepisów, która znalazła wyraz m.in. w dwóch wyrokach Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2014 roku (sygn. akt II UK 447/13 oraz II UK 482/13). Obecnie szpitale unikają więc łączenia obu tych form zatrudnienia. Ostrzega przed tym także samorząd lekarski − jak czytamy w liście prezesa Naczelnej Rady Lekarskiej do lekarzy z dnia 31 sierpnia 2014 roku: „Jednoczesne pozostawanie przez lekarza w stosunku pracy z podmiotem leczniczym i wykonywanie – w formie praktyki lekarskiej – dyżurów w tym samym podmiocie leczniczym na podstawie umowy cywilnoprawnej wymaga doprecyzowania ustawowego, bowiem rodzi ono wiele wątpliwości prawnych”. Po pierwsze, zatrudnianie pracowników na podstawie umów cywilnoprawnych przy pracy tego samego rodzaju co wykonywana w ramach stosunku pracy może zostać uznane za obejście przepisów o czasie pracy i wykroczenie przeciwko prawom pracownika określone w art. 281 pkt 5 Kodeksu pracy. W razie stwierdzenia obejścia prawa przepisy regulujące maksymalne dopuszczalne normy czasu pracy lekarzy znajdą zastosowanie także do usług świadczonych przez nich na podstawie umowy cywilnoprawnej. Konieczne staje się wówczas dodatkowe wynagrodzenie pracownika za przepracowane godziny nadliczbowe. Ponadto zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego umowa zawarta z pracownikiem zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, której treścią jest wykonywanie przez pracownika tego samego rodzaju pracy poza normalnym czasem pracy, za odrębnym wynagrodzeniem, nie może być zakwalifikowana jako umowa cywilnoprawna. Stanowi ona w istocie uzupełnienie istniejącej już umowy o pracę (wyrok SN z 30 czerwca 2000 roku, II UKN 523/99).

Po drugie, lekarz, który w tym samym szpitalu świadczy na podstawie umowy cywilnoprawnej takie same usługi jak na podstawie umowy o pracę, jest uznawany za pracownika w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych. Dla szpitala oznacza to wzrost kosztów zatrudnienia wynikający z obowiązków płatnika składek. Zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych szpital musi wówczas uwzględniać w podstawie wymiaru składek za swoich pracowników także przychody uzyskiwane przez nich z tytułu umów cywilnoprawnych.

Ponadto warto mieć na uwadze przyjmowaną w orzecznictwie Sądu Najwyższego wykładnię przepisów ustawy o udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Zdaniem SN z przepisów tych wynika „zakaz zawierania przez pracodawców, będących świadczeniodawcami, którzy zawarli z Narodowym Funduszem Zdrowia umowy na udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, z pracownikami (lekarzem, pielęgniarką, położną, inną osobą wykonującą zawód medyczny lub psychologiem, jeżeli udzielają oni świadczeń opieki zdrowotnej u tego świadczeniodawcy) odrębnych umów (subkontraktów) na udzielanie w określonym zakresie świadczeń zdrowotnych” (postanowienie SN z dnia 22 czerwca 2015 roku, I UZ 3/15).