W trakcie leczenia spironolaktonem, jeszcze przed operacją, nie obserwowaliśmy napadowych zaburzeń rytmu serca. Holter EKG był prawidłowy. Niska spoczynkowa częstość rytmu serca wynikała z tego, że w przeszłości chora uprawiała wyczynowo sport.

U chorej, po leczeniu operacyjnym, uzyskano dobrą kontrolę nadciśnienia tętniczego. Pacjentka wymagała leczenia jednym lekiem hipotensyjnym. Nie nawracały nadkomorowe zaburzenia rytmu serca. Stężenie potasu było prawidłowe.

Wcześniej popełnione błędy

1. Liczne modyfikacje terapii hipotensyjnej bez wykluczenia chorób mogących być przyczyną opornego ciśnienia tętniczego.

2. Choć wiedziano, że u chorej występuje trudne do kontroli ciśnienie tętnicze, nie zebrano dokładnego wywiadu, który mógłby doprowadzić do postawienia szybszej diagnozy.

3. Szczegółowy wywiad pozwoliłby na ujawnienie, że u chorej występowała poliuria, polidypsja, szybkie męczenie się związane z utratą siły mięśniowej, trudne w kontroli nadciśnienie tętnicze, nadkomorowe zaburzenia rytmu serca, a przede wszystkim hipokaliemia, która już na etapie konsultacji z lekarzem POZ mogła naprowadzić na rozpoznanie pierwotnego hiperaldosteronizmu u tej chorej.

4. Mimo licznych konsultacji chorej na SOR i na oddziale kardiologicznym nie postawiono diagnozy i przy ewidentnych objawach nie pomyślano o hiperaldosteronizmie.

Jaka jest lekcja z tej historii

• Ten przypadek bardzo dobrze obrazuje, że o pierwotnym hiperaldosteronizmie powinniśmy myśleć zdecydowanie częściej. Jest to bowiem najczęstsza, hormonalnie uwarunkowana wtórna postać nadciśnienia tętniczego. Występuje ona szczególnie często u chorych z opornym, trudnym do kontroli nadciśnieniem tętniczym.
• Z badań, które kilka lat temu przeprowadziliśmy w naszej klinice, wynika, że pierwotny hiperaldosteronizm występował u 16 proc. chorych z prawdziwie opornym nadciśnieniem tętniczym. Nasze obserwacje są zgodne z wynikami światowych badań, gdzie szacuje się, że pierwotny hiperaldosteronizm występuje u 5-10 proc. ogólnej populacji chorych na nadciśnienie tętnicze i u ok. 20 proc. pacjentów z opornym nadciśnieniem tętniczym.
• Pierwotny hiperaldosteronizm trzeba rozważać u pacjentów, którzy mają tendencję do hipokaliemii lub stężenia potasu w niższym zakresie wartości prawidłowych.
• Należy także pamiętać, że u chorych z pierwotnym hiperaldosteronizmem migotanie przedsionków jest kilkukrotnie częstsze niż u osób z nadciśnieniem tętniczym.
• W codziennej praktyce występowanie zaburzeń rytmu serca, tendencja do niższych stężeń potasu u chorych na nadciśnienie tętnicze powinny nasunąć podejrzenia pierwotnego hiperaldosteronizmu.
• Jeśli zmieniamy schematy terapii hipotensyjnej i nadal nie osiągamy kontroli nadciśnienia tętniczego, trzeba pomyśleć o przyczynach. Jedną z nich może być brak przestrzegania zaleceń terapeutycznych przez pacjenta, inną, którą zawsze należy brać pod uwagę, wtórna postać nadciśnienia tętniczego.