Astma oskrzelowa jest obecnie najczęstszą chorobą przewlekłą dzieci i młodych dorosłych, a ponad 80 proc. przypadków choroby ujawnia się przed 5. r.ż. Choroba ma podłoże genetyczne, znanych jest obecnie ponad 100 genów, dla których udowodniono związek z jej występowaniem, chociaż to czynniki środowiskowe odpowiedzialne są za ich regulację. Uważa się, że istotne znaczenie dla wystąpienia chorób alergicznych i astmy oskrzelowej często związanej z alergią mają czynniki środowiskowe oddziałujące już w okresie życia płodowego i w pierwszych miesiącach życia, m.in. leki stosowane w tym okresie przez matkę i dziecko.

Paracetamol jest zalecanym lekiem przeciwbólowym i przeciwgorączkowym u kobiet ciężarnych i niemowląt. Celem badania przeprowadzonego przez Magnus i wsp., badaczy norweskich, była ocena związku stosowania paracetamolu w okresie ciąży oraz w pierwszych sześciu miesiącach życia niemowlęcia i zachorowalności na astmę w 3. i 7. r.ż. Analizowali oni dane z Norwegian Mother and Child Cohort Study (MoBa) prowadzonego przez Narodowy Instytut Zdrowia. Kobiety do tego badania były rekrutowane w 18. tygodniu ciąży w latach 1999-2008. W badaniu wzięło udział 40,6 proc. zaproszonych matek. Kobiety mogły brać udział w programie więcej niż jeden raz przy kolejnych ciążach, co w sumie dało liczbę ok. 95 200 matek i 114 500 dzieci uczestniczących w programie.

Łącznie 27,9 proc. dzieci było eksponowanych tylko prenatalnie na paracetamol, a 15,5 proc. jedynie w okresie niemowlęctwa. 19,1 proc. było narażonych zarówno w okresie ciąży, jak i niemowlęctwa. Łącznie u 5,7 proc. dzieci stwierdzono astmę w 3. r.ż. i u 5,1 proc. w wieku 7 lat, a 4,8 proc. dzieci miało wypisane leki przeciwastmatyczne w 7. r.ż.

Związek między ekspozycją na paracetamol w okresie prenatalnym i w okresie niemowlęcym a astmą w 3. r.ż. okazał się słaby, choć istotny klinicznie (odpowiednio RR 1,13; 95% CI: 1,02-1,25 i RR 1,29; 95% CI: 1,16-1,45) przy uwzględnieniu czynników zakłócających (astma u matki, stosowanie antybiotyków, masa ciała, płeć, infekcje wirusowe układu oddechowego/grypa, narażenie na dym tytoniowy). Korelacja ta powtórzyła się również w 7. r.ż. Związek prenatalnej ekspozycji na paracetamol był widoczny dla stosowania tego leku w różnych wskazaniach (ból, infekcje dróg oddechowych/grypa i gorączka). Ciekawe, że sam ból występujący u matki w trakcie ciąży okazał się jedynym czynnikiem wykazującym związek z rozwojem astmy u dzieci niezależnie od stosowania paracetamolu. Stosowanie przez matki paracetamolu poza okresem ciąży i przez ojców nie było związane z rozwojem astmy u dzieci. W dodatkowej analizie prenatalna ekspozycja na ibuprofen (stosowany w analogicznych okresach z tych samych wskazań) również okazała się dodatnio skorelowana z występowaniem astmy w 3. r.ż., ale nie wykazano tego związku z występowaniem astmy w 7. r.ż. Badacze wysunęli wniosek, że prenatalna i w okresie niemowlęctwa ekspozycja na paracetamol ma niezależny pozytywny związek z rozwojem astmy.

Komentarz

Jest to największe do tej pory badanie epidemiologiczne poświęcone temu zagadnieniu. Paracetamol jest obecnie najczęściej stosowanym środkiem przeciwbólowym/przeciwgorączkowym u kobiety w okresie ciąży i u niemowląt. Obserwacje te mają istotne znaczenie dla oceny potencjalnych negatywnych efektów w obszarze zdrowia publicznego.