Wysiłek fizyczny odgrywa istotną rolę dla szeroko rozumianego stanu biologii szkieletu. W okresie dojrzewania, gdy tworzy się szczytowa masa kostna, wysiłek obok podaży wapnia to kluczowy czynnik uzyskiwania możliwie wysokiej masy kostnej. Aktywność fizyczna jest ważnym czynnikiem wpływającym na tempo zaniku kostnego u kobiet po menopauzie, stąd interesujące dane wnosi praca autorów niemieckich. W bardzo długiej obserwacji prospektywnej trwającej 16 lat badano wpływ częstości stosowania wysiłku fizycznego na zmiany dotyczące stanu szkieletu wyrażane wynikami badań gęstości mineralnej kości (bone mineral density – BMD). Podstawowym celem było określenie minimalnego poziomu stosowanego wysiłku fizycznego, tak by ten czynnik istotnie mógł wywierać swe pozytywne działanie prewencyjne. Badania były prowadzone w ramach programu badawczego „Erlangen Fitness and Osteoporosis Prevention Study”. Grupa badana obejmowała 55 kobiet we wczesnym okresie pomenopauzalnym, u których wykazano obniżoną (w granicach osteopenii) wartość BMD, ale jeszcze bez osiągnięcia progu uznawanego za rozpoznawczy dla osteoporozy (T-score ≤ 2,5). Wyniki uzyskane w tej grupie odniesiono do danych w grupie kontrolnej (n = 43). Analiza była przeprowadzona po 4, 8, 12 i 16 latach. Częstość prowadzenia ćwiczeń wahała się między 1,02 a 2,96 tygodniowo.

Wykazano, że częstość stosowania ćwiczeń miała pozytywny wpływ na wartość BMD kręgosłupa i biodra. Bardziej wnikliwa analiza wykazała, że pozytywny wpływ miała częstość co najmniej dwukrotna tygodniowo.

Komentarz

Wyniki tej obserwacji wnoszą cenne informacje dotyczące zasad prewencji osteoporozy pomenopauzalnej. Choć wiedza, iż wysiłek fizyczny to istotny czynnik utrzymania dobrostanu kostnego, jest powszechna, trudno obiektywnie orzec, jaki model ćwiczeń jest optymalny. Jak widzimy z prezentowanego badania, ta aktywność powinna być dość duża, a tylko systematyczność daje szanse na skuteczne zapobieganie rozwojowi osteoporozy.

Czy w praktyce jesteśmy w stanie wykorzystać dane zebrane w tej wieloletniej obserwacji? To wymaga w mojej ocenie wielu działań w zakresie promocji wysiłku fizycznego, zaczynając od najmłodszych.