Lekarz prowadzący indywidualną działalność gospodarczą ma obowiązek samodzielnie (za pracowników etatowych robi to pracodawca) co miesiąc lub co kwartał obliczać i wpłacać na rachunek właściwego urzędu skarbowego zaliczki na podatek dochodowy z tytułu prowadzonej działalności. Czynności te regulują przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (pdof).

Załóżmy więc, że lekarz pediatra prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych według skali podatkowej. Do tej pory opłacał zaliczkę w wysokości 18 proc. W październiku tego roku podstawa opodatkowania podatkiem dochodowym z tytułu jej prowadzenia przekroczyła (licząc od początku roku) kwotę 85 tys. 528 zł, czyli kwotę pierwszego progu podatkowego.

Co w tej sytuacji? Czy lekarz już przy obliczaniu zaliczki na podatek za październik br. powinienem zastosować 32-proc. stawkę?

W przypadku opodatkowania dochodów z działalności na zasadach ogólnych według skali podatkowej, tak samo jak u osób fizycznych, zaliczki na podatek należy obliczać według 18-proc. stawki podatku, gdy podstawa opodatkowania nie przekracza 85 tys. 528 zł. Natomiast począwszy od miesiąca, w którym podstawa opodatkowania od początku roku przekroczy 85 tys. 528 zł, ma zastosowanie 32-proc. stawka podatku (zgodnie z art. 44 ust. 3 w zw. z art. 27 ust. 1 ustawy o pdof).

Zatem lekarz, obliczając zaliczkę na podatek za październik tego roku, ma obowiązek zastosować stawkę podatku w wysokości 32 proc. W tym miesiącu bowiem nastąpiło przekroczenie pierwszego progu podatkowego.

A co w sytuacji, gdy pod uwagę weźmiemy jeszcze fakt, że małżonka tego przykładowego lekarza pediatry, z którą wspólnie rozlicza się z fiskusem, w ogóle nie osiąga dochodów lub osiąga je w dużo niższej wysokości, czyli nie przekroczą one pierwszego progu podatkowego? W takim przypadku istnieje duże prawdopodobieństwo, że dzięki wspólnemu rozliczeniu małżonków może nie powstać w ogóle konieczność dopłaty podatku przy rozliczeniu rocznym dochodów, albo nawet jego nadpłata. Czy w takiej sytuacji lekarz przedsiębiorca mógłby nadal płacić podatek w wysokości 18 proc. uzyskanego dochodu?

Z takiej możliwości mogą przecież korzystać niektórzy podatnicy. Ustawodawca wprowadził w ustawie o pdof, dla osób uzyskujących przychody ze stosunku pracy, możliwość poboru zaliczki według niższej stawki podatku (18 proc. zamiast 32 proc.) w sytuacji, gdy:

• dochody podatnika przekraczają górną granicę pierwszego przedziału skali, zaś
• małżonek podatnika nie uzyskuje żadnych dochodów lub dochody małżonka mieszczą się w niższym przedziale skali podatkowej.

Niestety, w przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą ta zasada nie obowiązuje. Muszą one ustalać zaliczkę na podatek według skali podatkowej określonej w art. 27 ust. 1 ustawy o pdof od dochodu osiągniętego od początku roku. Oznacza to, że za miesiące, w których dochód nie przekroczył kwoty 85 tys. 528 zł, muszą opłacać zaliczkę w wysokości 18 proc., a od miesiąca, w którym dochód uzyskany od początku roku przekroczył tę kwotę – według stawki 32-proc.