Rozpoznanie nadciśnienia tętniczego opiera się na prawidłowo wykonanym pomiarze ciśnienia tętniczego krwi i oznacza stan trwale podwyższonych wartości ciśnienia > 140/90 mmHg. Warto sobie uświadomić, że w praktyce klinicznej pomiary w gabinecie lekarskim mogą być jednymi z najmniej dokładnych badań, które jednocześnie mają największy wpływ na postępowanie z chorym. Metodami umożliwiającymi ocenę wartości ciśnienia poza gabinetem są pomiary ciśnienia w warunkach domowych oraz 24-godzinna rejestracja ciśnienia tętniczego. Pomiar ciśnienia tętniczego w warunkach domowych nie tylko zmniejsza ryzyko wystąpienia reakcji białego fartucha, ale także wykazuje dużą zgodność z wynikami wartości ciśnienia w 24-godzinnej rejestracji. Wartości zmierzone w domu wykazują również lepszą korelację z ryzykiem sercowo-naczyniowym niż ciśnienie zmierzone w gabinecie lekarskim. Samodzielny pomiar jest stosunkowo łatwy do wykonania przez pacjenta i może się przyczynić do poprawy współpracy, ustalenia rozpoznania czy oceny efektywności leczenia poprzez zaangażowanie chorego w proces terapeutyczny. Warunkiem jest dokładne nauczenie pacjenta techniki pomiaru oraz stosowanie atestowanego aparatu.

Obecnie na rynku dostępnych jest wiele urządzeń do pomiarów ciśnienia tętniczego. Ze względu na ogólną tendencję do miniaturyzacji także w dziedzinie techniki pomiarów dostrzega się trendy do redukcji rozmiarów urządzeń pomiarowych. Coraz powszechniej stosowane są aparaty z mankietem zakładanym na nadgarstek. Wiarygodność tych urządzeń jest jednak kwestionowana, ich dokładność w istotny sposób zależy od precyzyjnej pozycji nadgarstka na poziomie serca.

Autorzy omawianej pracy przeanalizowali różnice między wartościami ciśnienia tętniczego zmierzonego aparatem z mankietem ramiennym i nadgarstkowym. Szczegółowa metodyka badania obejmowała instruktaż pacjentów w zakresie techniki samopomiarów, następnie pomiary w gabinecie lekarskim – najpierw aparatem zaopatrzonym w mankiet ramienny, a następnie nadgarstkowy. Te same urządzenia były wykorzystywane w pomiarach domowych, wykonywanych w takiej samej kolejności – najpierw na ramieniu, następnie na nadgarstku, przez kolejne siedem dni rano i wieczorem.

Badana grupa liczyła 721 osób w wieku od 18 do 89 lat, wylosowanych z ogólnej populacji. Analizowano różnicę w wartościach ciśnienia zmierzonych na ramieniu i nadgarstku, osobno dla pomiarów gabinetowych oraz domowych. Stwierdzono, że w gabinecie lekarskim ciśnienie zmierzone na nadgarstku było o 2,5 proc. niższe niż na ramieniu (odpowiada to istotnej statystycznie różnicy dla skurczowego ciśnienia – 3,3 mmHg, p < 0,001). Odwrotnie w pomiarach domowych, ciśnienie było o 5,6 proc. wyższe w pomiarze uzyskanym aparatem nadgarstkowym niż ramiennym (średnia różnica dla skurczowego ciśnienia – 6,4 mmHg, p < 0,001). U 86,1 proc. pacjentów różnice w pomiarach aparatem ramiennym i nadgarstkowym były wyższe niż 5 mmHg, a u 63 proc. przekraczały wartość 10 mmHg.

W analizie wieloczynnikowej stwierdzono, że różnice między ciśnieniami uzyskanymi z dwóch technik pomiarów są zależne od wieku chorych, obecności zaburzeń funkcji poznawczych (ocenianych w teście rysowania zegara), współistnienia nadciśnienia tętniczego oraz długości przedramienia i obwodu ramienia. Autorzy podsumowują, że największe różnice w pomiarach ciśnienia wynikają z błędnej techniki pomiaru wykonywanego aparatem nadgarstkowym i nieprawidłowej pozycji ramienia (niedokładnie ustawionego na poziomie serca). W związku ze znacznymi różnicami w pomiarach, dużą zależnością czułości aparatów nadgarstkowych od pozycji nadgarstka nie powinno się urządzeń tych zalecać do powszechnego pomiaru, zwłaszcza osobom starszym, którym postępowanie ściśle według instrukcji może sprawiać trudność.

Interpretacja samodzielnych pomiarów wykonywanych przez pacjenta jest wartościowa, jeśli są one wykonywane prawidłowo kalibrowanymi, walidowanymi aparatami do mierzenia ciśnienia z mankietem ramiennym oraz według obowiązującego schematu.

Optymalna liczba pomiarów dla celów diagnostycznych w tygodniu poprzedzającym wizytę to dwa pomiary rano (przed przyjęciem leku i przed posiłkiem) oraz dwa pomiary wieczorem (przez siedem kolejnych dni). Do obliczenia średniej (służącej do oceny skuteczności leczenia) pomija się pomiary z pierwszego dnia. W długoterminowej obserwacji zaleca się wykonywanie jednego-dwóch pomiarów tygodniowo.