MT: Najczęstszym niepowikłanym zakażeniem dolnego odcinka układu moczowego, z jakim spotyka się lekarz rodzinny, jest zapalenie pęcherza moczowego. Jakie są typowe objawy kliniczne takiego zakażenia?

Prof. Magdalena Durlik: Niepowikłane zapalenie pęcherza moczowego rozpoznajemy zwykle u młodych kobiet bez dodatkowych czynników obciążających. Typowe dolegliwości dyzuryczne, na które w wywiadzie skarży się pacjentka, to pieczenie, a nawet ból podczas oddawania moczu, częstomocz, nagłe parcie na mocz i w niektórych przypadkach bolesność okolicy nadłonowej. W przypadku zakażenia górnego odcinka, czyli odmiedniczkowego zapalenia nerek, objawy kliniczne są zupełnie inne: gorączka, dreszcze, bóle brzucha, ból w okolicy lędźwiowej, bolesność na wstrząsanie. Chory może mieć nudności i wymioty, ale to się zdarza rzadziej. Objawom ogólnym mogą towarzyszyć dodatkowo objawy dyzuryczne, ale nie muszą.

MT: Czy w celu zdiagnozowania niepowikłanego ZUM należy zlecić badania laboratoryjne?

M.D.: W przypadku kobiety, u której po raz pierwszy stwierdzono objawy zapalenia dolnego odcinka dróg moczowych i u której nie występuje ryzyko powikłanego zakażenia układu moczowego, nie ma obowiązku wykonywania badań laboratoryjnych, w tym badania osadu moczu i posiewu. Oznacza to, że leczenie można włączyć od razu na podstawie objawów klinicznych. Większość pacjentek z podejrzeniem ostrego niepowikłanego zapalenia pęcherza moczowego może być leczona ambulatoryjnie.

MT: Jak powinna wyglądać prawidłowa farmakoterapia?

M.D.: Leczenie ambulatoryjne zazwyczaj ma charakter empiryczny i nie wymaga wykonywania posiewu z antybiogramem. Zgodnie z rekomendacjami diagnostyki, terapii i profilaktyki zakażeń układu moczowego u dorosłych, wydanymi w 2015 roku w ramach Narodowego Programu Ochrony Antybiotyków, lekami pierwszego wyboru są kotrimoksazol (160/800 mg doustnie, 2 razy dziennie przez 3 dni), trimetoprim (100 mg doustnie, 2 razy dziennie od 3 do 5 dni), fosfomycyna (3000 mg doustnie jednorazowo). W grupie tej są także pochodne nitrofuranu, czyli nitrofurantoina, która jest w Polsce niedostępna, ale zastępowana furazydyną (furaginum 50 mg 4 razy dziennie). Kiedyś stosowano dawki jednorazowe. Zgodnie z obecnymi zaleceniami poza fosfomycyną, którą się stosuje w jednej dawce, farmakoterapia musi trwać 3-5 dni. Ogromnie ważne jest, aby w leczeniu pierwszego rzutu niepowikłanego zapalenia pęcherza u kobiet nie ordynować fluorochinolonów, czyli cyprofloksacyny lub lewofloksacyny. Niestety, lekarze bardzo często popełniają ten błąd.