Medycyna sportowa
Uszkodzenia mięśni grupy kulszowo-goleniowej
Lek. Piotr Godek
Uszkodzenia mięśniowe są najczęstszą formą urazów tkanek miękkich w sporcie, np. w piłce nożnej stanowią 31 proc. kontuzji i są przyczyną 27 proc. absencji zawodników (ryc. 1, 2). Pod względem częstości uszkodzeń wśród czterech głównych grup mięśniowych obejmujących ponad 90 proc. urazów to mm. kulszowo-goleniowe (m. dwugłowy uda, m. półbłoniasty i półścięgnisty, ang. hamstrings, HS) wykazują najwyższą częstość urazów, bo aż 37 proc., mm. przywodziciele – 23 proc., m. czworoboczny – 19 proc., mm. łydki – 13 proc. [Ekstrand i wsp. 2011].
Badania elektromiograficzne powiązane z analizą chodu wykazały, że HS są aktywne we wszystkich fazach biegu. We wczesnej fazie podparcia służą do stabilizacji kolana, w fazie późnej – do wykonania propulsji, w fazie zaś przenoszenia – do hamowania ruchu prostowania kolana i zginania biodra oraz zachowania równowagi. Uszkodzenia HS w mechanizmie trakcyjnym niezależnie, czy częściowe, czy też całkowite, zazwyczaj dotyczą pojedynczego mięśnia (wyraźna przewaga m. półbłoniastego) i zachodzą na przejściu ścięgnowo-mięśniowym, gdzie koncentrują się siły trakcji [Clanton, Coupe 1998, Eustace i wsp. 2007].
Uszkodzenia w mechanizmie bezpośrednim mogą się lokalizować w dowolnym miejscu na przebiegu mięśni i zdarzają się 11 razy częściej na zawodach niż w czasie treningu [Muller-Wohlfahrt i wsp. 2010]. Generalnie uszkodzenia HS, podobnie jak innych mięśni, pod względem ich rozległości w ujęciu patobiologii można podzielić na trzy stopnie:
I. uszkodzenia pojedynczych włókien kurczliwych bez ich zerwania (obrzęk) odpowiadający klinicznie – naciągnięciu/przeciążeniu mięśnia – uszkodzenie nie zawsze widoczne nawet w badaniu MRI i USG odpowiada tzw. funkcjonalnemu zaburzeniu (functional muscle disorder) według konsensusu z Monachium [Muller-Wohlfahrt i wsp. 2013];
II. uszkodzenie licznych włókien kurczliwych z ich zerwaniem – odpowiadający klinicznie naderwaniu mięśnia bez uszkodzenia omięsnej i powięzi pokrywającej – uszkodzenie widoczne w MRI i USG;
III. uszkodzenie pełnej grubości mięśnia, omięsnej, a często również powięzi pokrywającej lub uszkodzenie awulsyjne – klinicznie odpowiadające zerwaniu mięśnia z utratą jego funkcji, oczywiście widoczne w MRI i USG, a w przypadku awulsji również w RTG.