Opinie o gruźlicy w społeczeństwie, a także wśród lekarzy są różne. Niektórzy się dziwią, że jeszcze spotykamy chorych na gruźlicę, inni uważają, że gruźlica w Polsce jest bardzo dużym problemem. Faktem jest, że Polska należy do krajów o niskiej zapadalności na gruźlicę – od kilku lat choruje mniej niż 20 na 100 tys. osób, czyli poniżej progu oddzielającego zapadalność niższą od wyższej.

Dlaczego przegrywamy z gruźlicą?

To nie jest dobre pytanie. Nie przegrywamy z gruźlicą, ale jeszcze nie możemy jej wyeliminować. Zapadalność na gruźlicę w Polsce jest wciąż wyższa niż w krajach zachodniej Europy. Dzisiejsza sytuacja ma duży związek z historią, a konkretnie zachorowalnością w poprzednich dekadach. W Polsce po wojnie chorowała ogromna liczba ludzi – w 1957 roku, kiedy powstał Krajowy Rejestr Zachorowań na Gruźlicę, było to ponad 82 tys. osób, w tym wiele dzieci i osób młodych. Bezpośrednio po wojnie sytuacja była jeszcze gorsza.

Wprawdzie najwięcej osób choruje w pierwszych latach po zakażeniu prątkiem gruźlicy, a szczególnie groźny jest pierwszy rok, jednak część choruje później, nawet po wielu latach. Zakażenie prątkiem gruźlicy może pozostawać w stadium utajenia przez wiele lat. Tylko mały odsetek osób zakażonych (ok. 10 proc.) zachoruje na gruźlicę w jakimś momencie życia. Jeśli zakażona była większość populacji, liczba zachorowań jest duża. W Polsce w 1953 roku dodatni wynik próby tuberkulinowej, wskazujący na zakażenie prątkiem gruźlicy, miało blisko 90 proc. 15-latków.

Powszechność zakażenia w latach ubiegłych wyjaśnia, dlaczego Polacy nadal chorują na gruźlicę. W krajach zachodniej Europy zachorowalność od dawna – nawet w czasie wojny i po wojnie – była dużo niższa niż w Polsce. W 1985 roku zapadalność na gruźlicę w Polsce była taka jak w Danii w końcu lat 40. W 2016 roku w 20 krajach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego zapadalność na gruźlicę była mniejsza niż 10 przypadków na 100 tys. ludności. Chorują głównie przybywający tam cudzoziemcy, natomiast wśród ludności miejscowej zapadalność jest bardzo mała, np. w krajach skandynawskich blisko 90 proc. chorych to imigranci. W Polsce udział migrantów wśród chorych na gruźlicę jest nieduży. Choć zapadalność na gruźlicę w Polsce jest większa niż przeciętna w krajach Unii Europejskiej, to są w naszym kraju zjawiska korzystne, np. mały odsetek dzieci i młodzieży wśród chorych na gruźlicę.