ŚWIĄTECZNA DARMOWA DOSTAWA od 20 grudnia do 8 stycznia! Zamówienia złożone w tym okresie wyślemy od 2 stycznia 2025. Sprawdź >
Medycyna sportowa
Systemy klasyfikacji w sporcie niepełnosprawnych
Dr n. o kult. fiz. Jolanta Marszałek
Mgr n. o kult. fiz. Agnieszka Nowak
Sport pełni istotną funkcję w życiu osób z niepełnosprawnościami i jest uznawany za ostatni etap procesu rehabilitacji, który zaleca się kontynuować przez całe życie (Tweedy, 2002). Sport niepełnosprawnych jest uprawiany na poziomie rekreacyjnym, ale także na zawodowym, paraolimpijskim, którym zajmuje się Międzynarodowy Komitet Paraolimpijski (ang. International Paralympic Committee – IPC). Jest to organizacja zarządzająca ruchem paraolimpijskim, w tym rozwojem letnich i zimowych dyscyplin sportowych, klasyfikacji w sporcie niepełnosprawnych, poprawności rozgrywania zawodów sportowych, takich jak letnie i zimowe igrzyska paraolimpijskie.
Czym jest klasyfikacja?
W sporcie niepełnosprawnych, oprócz przygotowania sportowego i treningu zawodnika, niezwykle istotny jest element klasyfikacji sportowców z niepełnosprawnościami. Klasyfikacja według słownika języka polskiego to „podział jakichś przedmiotów, osób lub zjawisk na grupy zgodnie z pewnymi kryteriami”, a także „ocena osiąganych przez np. uczniów czy sportowców wyników i zestawienie ich z wynikami innych osób” (Słownik Języka Polskiego, 2007). Fleshman i Quaintance definiują klasyfikację jako „układanie lub aranżowanie jednostek w grupy lub zestawy na podstawie ich relacji, bazując na obserwowalnych lub wnoszących coś wartościach, które mają wspólne” (Fleshman & Quaintance, 1984). Ci sami autorzy podkreślają, że głównym celem jest „opisanie struktury i relacji pomiędzy składowymi obiektów w odniesieniu do nich samych i do podobnych obiektów, oraz uproszczenie tej relacji w taki sposób, aby można było wyciągnąć wnioski na temat klas obiektów” (Fleshman & Quaintance, 1984). Klasyfikacja jest obecna także w świecie sportu pełnosprawnych (według płci, masy ciała, wieku i wyników sportowych/osiągnięć sportowych). Odnosząc się do tego, klasyfikacja jest niezbędna dla samej idei istnienia sportów niepełnosprawnych i dla osób praktykujących je (Sherrill, Adams-Mushett, & Jones, 1986).
Pierwsze letnie igrzyska paraolimpijskie odbyły się w Rzymie w 1960 roku i zgromadziły 400 sportowców z 23 krajów. W 1976 roku w Örnsköldsvik (Szwecja) odbyły się pierwsze zimowe igrzyska paraolimpijskie. Obecnie igrzyska są drugą największą sportową imprezą w świecie sportu niepełnosprawnych (Tweedy & Vanlandewijck, 2009).
Celem klasyfikacji jest promowanie uczestnictwa w sporcie osób z niepełnosprawnościami, by zminimalizować możliwy wpływ danego typu niepełnosprawności na osiągany wynik. „Klasyfikacja była i jest nieodzownym elementem współczesnego sportu niepełnosprawnych. Jej zasadniczym celem jest wyrównanie szans zawodników rywalizujących ze sobą w poszczególnych konkurencjach” (Molik & Kosmol, 2003).