MT: Które choroby skóry są najczęstszymi przyczynami świądu?

Lek. Hubert Arasiewicz: Pamiętajmy, że świąd jest jednym z najczęściej zgłaszanych objawów wśród naszych pacjentów i o wiele łatwiej byłoby scharakteryzować jednostki chorobowe, w których nie występuje. Niemniej jednak biorąc pod uwagę skórę zmienioną chorobowo, należy wymienić dermatozy charakteryzujące się świądem bardzo nasilonym (często wybudzającym), takie jak atopowe zapalenie skóry lub różne formy wyprysku spowodowane kontaktową alergizacją albo podrażnieniem. Do innych często obserwowanych „swędzących” zmian skórnych należą: pokrzywka, łuszczyca, liszaj płaski oraz pemfigoid. Należy także zwrócić uwagę na opryszczkowate zapalenie skóry związane z nietolerancją glutenu, kiedy świąd jest naprawdę uciążliwy. Nie możemy także zapominać o dermatozach pasożytniczych, takich jak świerzb i wszawica, oraz infestacjach pokarmowych, takich jak glistnica i lamblioza. Natomiast w diagnostyce różnicowej pamiętajmy o świądzie towarzyszącym pierwotnym chłoniakom skóry oraz dermatozom ciążowym. Jak widać, świąd nie jest zarezerwowany wyłącznie dla chorób alergicznych, toteż błędne jest stwierdzenie z góry, że naszego pacjenta z pewnością „coś uczuliło”.

MT: Częstymi przyczynami świądu są także choroby ogólnoustrojowe.

H.A.: Świąd stanowiący w pewnym sensie mechanizm obronny może zwracać naszą uwagę na zaburzenia wewnątrzustrojowe będące odzwierciedleniem wadliwego funkcjonowania konkretnych organów. To ważne, by starannie przyjrzeć się pacjentom zgłaszającym silny świąd bez wyraźnych zmian skórnych. Należy tu odróżnić wtórne zmiany wynikające z drapania (przeczosy).

Analizując poszczególne organy, należy rozpocząć od wątroby i chorób przebiegających z cholestazą zewnątrz- lub wewnątrzwątrobową, w których świąd jest jednym z pierwszych objawów. W miarę starzenia się społeczeństwa coraz częściej obserwujemy pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek (uznawaną obecnie za chorobę cywilizacyjną), kiedy w zależności od postępu choroby również obserwujemy nasilony świąd.

Choroby endokrynologiczne związane z upośledzoną funkcją tarczycy lub nietolerancją glukozy również przebiegają ze świądem, stwarzając sporo problemów terapeutycznych.

Ponadto świąd towarzyszy licznym schorzeniom hematologicznym, takim jak: czerwienica prawdziwa, szpiczak mnogi, białaczka, lecz również w niedoborze żelaza. Może towarzyszyć chorobom pasożytniczym oraz infekcji HIV. Do innych ogólnoustrojowych przyczyn świądu należą choroby neurologiczne, w tym stwardnienie rozsiane, lub choroby nowotworowe, w tym guzy lite.