Samouszkodzenia bez intencji samobójczej stanowią istotny problem w populacji rozwojowej, zwłaszcza w grupie adolescentów. Na podstawie badań kwestionariuszowych ocenia się, że rozpowszechnienie niesamobójczych samouszkodzeń dotyczy 15-45 proc. populacji dzieci powyżej 12. r.ż. Oznacza to, że co piąty adolescent dokonuje aktów autoagresji (najczęściej przez powierzchowne nacięcie naskórka, głównie w obrębie przedramion), przy czym 2-3 razy częściej są to dziewczęta.

W dostępnej literaturze pojęcie samouszkodzeń jest definiowane w różnorodny sposób, co zapewne wiąże się z ich wielowymiarową funkcją i różnorodną motywacją. W systemach klasyfikacji chorób były one dotychczas ujmowane jako „zewnętrzne przyczyny zachorowania i zgonu” (wg ICD-10) lub jako element zaburzeń osobowości o typie chwiejnej emocjonalnie (wg DSM). Najnowsza, piąta już rewizja DSM, opisuje niesamobójcze samouszkodzenia – NSSI (non-suicidal self-injury) jako odrębne zjawisko. Kryteria konieczne do spełnienia takiej diagnozy przedstawiono w tabeli 1.

Samouszkodzenia budzą wiele, często skrajnych emocji. Najczęściej wyzwalają lęk i strach, złość, frustrację czy nawet agresję lub smutek, zniechęcenie i powiązane z nimi poczucie braku nadziei. Terapeuci, pielęgniarki, lekarze, psychologowie, doradcy, pedagodzy oraz inni specjaliści nie są wolni od tych reakcji emocjonalnych i niestety, co często z tym się wiąże, nieprawidłowych interwencji.

Wraz z rozpoczynającym się rokiem szkolnym zwykle obserwuje się zwiększenie liczby zgłoszeń młodzieży dokonującej aktów autoagresji lub będącej w kryzysie samobójczym do placówek ochrony zdrowia. W artykule zostanie przybliżone zjawisko autoagresji, zachowań samobójczych, a także sugerowanych oddziaływań diagnostyczno-terapeutycznych.