Komunikacyjny chaos wokół koszyka świadczeń gwarantowanych sprawia, że Polacy nie wiedzą, czym on jest ani na co mogą liczyć. Nie chcą więc płacić za dodatkowe świadczenia i usługi, w tym m.in. dostęp do najnowszych terapii, ponieważ sądzą, że mają prawo do bezpłatnej opieki zdrowotnej na najwyższym poziomie, co jest oczywiście nieprawdą. Nawet najbogatsze kraje przykładają wielką wagę do racjonalnych wydatków na ochronę zdrowia, gdyż biorąc pod uwagę tempo rozwoju medycyny, można na nią wydać każdą ilość pieniędzy.

Sprawne zarządzanie koszykiem ma zasadnicze znaczenie dla regulacji systemu ochrony zdrowia oraz dla funkcjonowania ubezpieczeń zdrowotnych. Mimo że Ministerstwo Zdrowia ustala teoretyczną zawartość koszyka, to płatnik ma zasadniczy wpływ na jego finalny kształt i gwarancję dostępu do świadczeń. Chcąc uniknąć przekroczenia budżetu, prezes NFZ urealnia koszyk, bezpośrednio wpływając na jego ostateczną realizację. W Polsce pozycja monopsonu – NFZ jest bardzo silna. W związku z tym przerzuca się obciążenia na świadczeniodawców oraz pośrednio ogranicza dostęp do świadczeń zdrowotnych poprzez takie mechanizmy jak: konkurs ofert (to oczywiście przewrotna nazwa w warunkach monopsonu), limity, warunki kontraktowania świadczeń i faktyczne ograniczenie wielkości kontraktów na podstawie budżetów historycznych świadczeniodawców. Gdy koszyk jest tworzony ponad stan – czyli zawiera więcej świadczeń zdrowotnych, niż płatnik jest w stanie sfinansować – powstaje deficyt. Może prowadzić on do:

• zadłużania się płatnika,
• zadłużania się świadczeniodawców,
• ograniczania dostępu do świadczeń teoretycznie gwarantowanych,
• wszystkich powyższych w różnych konstelacjach i proporcjach.