W związku ze znacznym rozpowszechnieniem nałogu palenia tytoniu rak płuca stanowi istotną przyczynę umieralności na świecie. Niemy klinicznie lub skąpoobjawowy przebieg wczesnego raka płuca sprawia, że nowotwór ten rozpoznawany jest często w zaawansowanym stadium, co uniemożliwia radykalne leczenie. Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów w Polsce w roku 2013 zachorowalność oraz umieralność na raka płuca były porównywalne i obejmowały około 22 tys. osób.[1] W świetle tych danych korzystne wydaje się wprowadzenie populacyjnych badań przesiewowych w celu wykrycia nowotworu we wczesnym stadium, w którym możliwe będzie jego wyleczenie.

Do lat 90. XX wieku nie dysponowano skutecznym narzędziem umożliwiającym efektywne badania przesiewowe w kierunku raka płuca. Zastosowanie radiogramów klatki piersiowej oraz badania cytologicznego plwociny okazało się bezwartościowe z punktu widzenia czasu przeżycia, co mimo początkowych zastrzeżeń dotyczących metodyki badań[2] zostało ostatecznie potwierdzone przez Prostate, Lung, Colorectal and Ovarian (PLCO) Cancer Screening Trial.[3] Ostatnie ćwierćwiecze dostarczyło nowej metody badań przesiewowych w raku płuca – niskodawkowej tomografii komputerowej (NTK) – która po publikacji wyników National Lung Screening Trial (NLST) stała się standardem badań przesiewowych w kierunku raka płuca.[4] Po wprowadzeniu NTK do praktyki klinicznej pojawił się szereg pytań dotyczących selekcji populacji poddawanej badaniom przesiewowym oraz doboru optymalnego odstępu czasowego pomiędzy kolejnymi badaniami.

W 2018 roku grupa ekspertów opublikowała w czasopiśmie CHEST aktualizację wytycznych dotyczących badań przesiewowych raka płuca na podstawie dostępnej literatury. Niniejszy artykuł stanowi streszczenie tych wytycznych, jak również komentarz pisany z perspektywy polskiego systemu opieki zdrowotnej.

Podsumowanie rekomendacji[5]

1. Corocznemu badaniu przesiewowemu z wykorzystaniem NTK powinny być poddawane osoby spełniające wszystkie poniższe kryteria:

• pacjenci bezobjawowi,
• palacze albo byli palacze, którzy rzucili palenie w ciągu ostatnich 15 lat,
• w wieku 55-77 lat,
• z wywiadem co najmniej 30 paczkolat.

2. Bezobjawowi palacze oraz byli palacze, niespełniający kryteriów wymienionych w 1. rekomendacji, których ryzyko na podstawie modeli ryzyka oceniane jest jako wysokie, nie powinni być rutynowo poddawani badaniom przesiewowym z wykorzystaniem NTK.

3. Osoby z wywiadem poniżej 30 paczkolat lub młodsze niż 55 lat lub starsze niż 77 lat lub które rzuciły palenie powyżej 15 lat temu i nie są oceniane na podstawie modeli ryzyka jako osoby z wysokim ryzykiem, nie powinny być rutynowo poddawane bad...