MT: Jakie mogą pojawić się objawy niedoboru tej witaminy?

Dr Joanna Misiorowska: Jeżeli mówimy o niedoborze, to bezwzględny priorytet ma szlak endokrynny, czyli działanie klasyczne. Kiedy zmniejsza się zapas 25(OH)D, upośledzeniu ulegają najpierw mechanizmy tkankowe, a nie metabolizm kostny. To tłumaczy, dlaczego już przy stężeniu 10-15 ng/ml ustępują objawy krzywicy. Jednak taka wartość nie gwarantuje działania pozakostnego. Obserwuje się je dopiero powyżej stężenia 30 ng/ml.

Skutki niedoboru witaminy D dla kości to osteomalacja i osteoporoza. Jeśli chodzi o krzywicę, choroba ta występuje dziś rzadko. Natomiast przewlekły niedobór witaminy D u nastolatków w okresie intensywnego wzrastania powoduje, że kości są słabe, niedostatecznie uwapnione, jednocześnie bez cech doraźnych dolegliwości, które mogłyby zwrócić uwagę rodziców. U takich dzieci ryzyko złamań osteoporotycznych w przyszłości, po 50. r.ż. będzie zdecydowanie większe. W przypadku działania poza układem kostnym niedobór witaminy D przekłada się na zaburzenia w obrębie układu odpornościowego, krwionośnego i większe ryzyko chorób autoimmunologicznych, takich jak cukrzyca typu 1 czy choroby reumatoidalne.

MT: Kto i ile powinien przyjmować tej witaminy, czy w okresie letnim również?

J.M.: W Polsce opieramy się na zaleceniach opublikowanych w 2013 roku w „Standardach Medycznych”, zatytułowanych „Rekomendacje dawkowania w populacji osób zdrowych oraz w grupach ryzyka deficytów dla Europy Środkowej”, opartych w dużej mierze na wytycznych amerykańskiego Endocrine Society z 2011 roku. Zaleca się, by stosować następujące dawki witaminy D₃: dla noworodków i niemowląt do 6 mies. – 400 IU/d, dla noworodków urodzonych przedwcześnie 400-800 IU/d (aż do uzyskania wieku korygowanego 40 tygodni a następnie zgodnie z zaleceniami dla niemowląt do 6 mies.), dla niemowląt 6-12 mies. 400-600 IU/d., dla dzieci i młodzieży 1.-18. r.ż. 600-1000 IU/d. albo zamiennie 7000 IU raz w tygodniu lub raz na dwa tygodnie, od września do kwietnia lub przez cały rok, jeśli nie jest zapewniona wystarczająca synteza skórna. Osoby dorosłe do 65. r.ż. powinny przyjmować 800-2000 IU/d albo zamiennie 7000 IU raz lub dwa razy/tydzień lub 30 000 IU raz-dwa razy w miesiącu, od września do kwietnia lub przez cały rok, jeśli nie jest zapewniona wystarczająca synteza skórna. Powyżej 65. r.ż. – tak samo jak osoby dorosłe, przez cały rok ze względu na obniżoną syntezę skórną.

Jeżeli w okresie letnim suplementujemy witaminę D i wystawiamy się na działanie promieni słonecznych, nie ma żadnego ryzyka jej przedawkowania. Nadmiar, który powstaje w skórze, zostaje rozłożony. Dodatkowo badania Janusza Krzyścina i współpracown...