Medycyna sportowa
Fizjoterapia w niewydolności serca – co nowego?
Mgr Eliza Noszczak1
Dr hab. prof. nadzw. AWF Edyta Smolis-Bąk2
Rehabilitacja kardiologiczna to wiele długoterminowych programów, które obejmują: opiekę medyczną, zalecany wysiłek fizyczny, modyfikację czynników ryzyka i edukację. Jest ona standardowym postępowaniem, które powinno rozpoczynać się w momencie zachorowania i być kontynuowane do końca życia pacjenta. Rehabilitacja kardiologiczna obejmuje trzy etapy usprawniania:
Etap 1 – rehabilitacja wczesna szpitalna (sala intensywnej opieki medycznej, oddział pooperacyjny, oddział kardiologii lub rehabilitacji kardiologicznej). Jej celem jest jak najszybsze osiągnięcie przez chorego samodzielności i samowystarczalności w zakresie czynności dnia codziennego oraz przeciwdziałanie skutkom unieruchomienia.
Etap 2 – rehabilitacja wczesna w warunkach stacjonarnych (na oddziałach rehabilitacji kardiologicznej, w szpitalach uzdrowiskowych rehabilitacji kardiologicznej), ambulatoryjnych (poradnie lub zakłady rehabilitacji kardiologicznej) lub w formie hybrydowej (treningi na oddziale stacjonarnym lub w ambulatorium kontynuowane w domu pod nadzorem telemedycznym). Ma na celu zwiększenie wydolności fizycznej oraz edukację pacjenta obejmującą tematy dotyczące choroby, stosowania się do zaleceń dotyczących leczenia farmakologicznego, diety i aktywności fizycznej. Czas trwania tego etapu powinien wynosić 4-12 tygodni.
Etap 3 – rehabilitacja ambulatoryjna późna (poradnie rehabilitacji kardiologicznej, poradnie kardiologiczne, warunki domowe) służy dalszej poprawie tolerancji wysiłku, podtrzymaniu dotychczasowych efektów leczenia oraz zmniejszeniu ryzyka nawrotu choroby. Powinna trwać do końca życia.
Modele rehabilitacji
Rehabilitacja kardiologiczna jest realizowana na podstawie rekomendacji w zakresie realizacji kompleksowej rehabilitacji kardiologicznej przygotowanych przez Ekspertów Sekcji Rehabilitacji Kardiologicznej i Fizjologii Wysiłku Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.
Na etapie I wyróżnia się model A stosowany u pacjentów z niepowikłanym przebiegiem ostrego okresu choroby lub zabiegu kardiochirurgicznego:
A1 (3-5 dni) – ostry zespół wieńcowy bez zawału, zawał bez przetrwałego uniesienia ST (NSTEMI), zawał z przetrwałym uniesieniem ST (STEMI) bez istotnego upośledzenia lewej komory,
A2 (6-8 dni) – zawał STEMI z upośledzeniem funkcji lewej komory, zabieg kardiochirurgiczny niepowikłany.
Natomiast osoby z powikłanym przebiegiem choroby lub powikłaniami po zabiegu operacyjnym, po zabiegach TAVI, po wszczepieniu urządzeń wspomagających pracę komór i po przeszczepieniu serca są włączane do rehabilitacji modelem B (> 8 dni).