Psychiatria
Zespół stresu pourazowego w praktyce lekarza POZ
Dr n. med. Dorota Parnowska1
Mgr Paulina Szymanik1
Opracowała: Monika Stelmach
W Polsce jedynym obowiązującym systemem klasyfikacji chorób i zaburzeń psychicznych jest międzynarodowa klasyfikacja ICD-10. Obecnie jesteśmy w trudnym czasie, ponieważ zachodzą zmiany w kryteriach diagnostycznych, czego przykładem jest zmia-na klasyfikacji Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego z DSM-IV na DSM-V. Mimo że są już dostępne wersje robocze ICD-11, nadal jedynym punktem odniesienia dla nas pozostają kryteria diagnostyczne ICD-10.
Zespół stresu pourazowego (PTSD, post-traumatic stress disorder) według klasyfikacji zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania ICD-10 jest jedną z reakcji występujących w następstwie traumatycznego wydarzenia.
Z traumą możemy mieć do czynienia w sytuacji związanej z zagrożeniem życia lub zdrowia, narażeniem fizycznej albo psychicznej integralności, np. podczas katastrof naturalnych, walk wojennych, ataków terrorystycznych lub poważnych wypadków komunikacyjnych, wypadków w pracy, pożarów, przemocy seksualnej i fizycznej.
Najczęściej są to sytuacje, których nie da się przewidzieć i na które trudno jest się przygotować, a dotychczasowe zasoby są niewystarczające lub dostęp do nich jest ograniczony, by poradzić sobie z psychologicznymi następstwami traumy. Wśród osób, które mogą doświadczyć takich trudności, są nie tylko bezpośrednie ofiary wydarzenia, ale także jego świadkowie.
Istnieją też zawody, których przedstawiciele częściej są narażeni na traumatyczne sytuacje z racji wykonywanej profesji, np. żołnierze, strażacy, policjanci lub medyczne służby ratunkowe. U tych osób również, mimo wcześniejszego przygotowania do radzenia sobie w sytuacjach trudnych, może wystąpić zaburzenie stresu pourazowego jako reakcja na przeżytą traumę.
Zgodnie z nimi, biorąc pod uwagę czas wystąpienia oraz trwania reakcji na doświadczone wydarzenie traumatyczne, można wyróżnić ostrą reakcję na stres (w klasyfikacji ICD-10 acute stress reaction, ASR) oraz zaburzenie stresowe pourazowe (zespół stresu pourazowego – post-traumatic stress disorder, PTSD).
Diagnostyka w Klinice Psychiatrii, Stresu Bojowego i Psychotraumatologii WIM trwa kilka tygodni i często, z powodu znacznego nasilenia objawów klinicznych, odbywa się w warunkach szpitalnych. Na rozpoznanie składają się:
● szczegółowy wywiad,
● badania psychologiczne,
● diagnostyka laboratoryjna,
● diagnostyka obrazowa głowy,
● obserwacja pacjenta.
Terapia zespołu stresu pourazowego polega na stosowaniu konkretnych metod psychoterapeutycznych z reguły połączonych z farmakoterapią.
Psychoterapia pozwala przepracować traumatyczne wydarzenie, przywrócić porządek dotyczący przeszłości, teraźniejszości i przyszłości oraz obniżyć poziom lęku do adekwatnego do sytuacji.
Nierzadko PTSD towarzyszą również choroby współistniejące, takie jak uzależnienie od substancji psychoaktywnych lub zaburzenia osobowości.
W takim przypadku należy ocenić, od którego problemu trzeba rozpocząć pracę terapeutyczną.
