Wytyczne

Choroby tarczycy – diagnostyka i dalsze postępowanie

Przedstawiamy rekomendacje Narodowego Instytutu Zdrowia i Doskonałości Klinicznej (NICE – National Institute for Health and Care Excellence) z komentarzem

Choroby tarczycy są częstymi schorzeniami obserwowanymi u pacjentów podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). Dotyczą nawet 9-15% dorosłych oraz występują 5-10 razy częściej u kobiet1. Zarówno niedoczynność, jak i nadczynność tarczycy są zwykle spowodowane jej chorobami autoimmunizacyjnymi. Częstość jawnej niedoczynności tarczycy u dorosłych wynosi 1-3%, natomiast subklinicznej niedoczynności tarczycy to 4-8,5%2,3. Częstość niedoczynności tarczycy rośnie z wiekiem. Nadczynność tego narządu występuje u 0,8-1,3% dorosłych4.

Angielska organizacja pozarządowa przy brytyjskim Ministerstwie Zdrowia, National Institute for Health and Care Excellence (NICE), tworząca standardy medyczne i wytyczne dla brytyjskiego publicznego systemu opieki zdrowotnej, pod koniec 2019 r. opublikowała wytyczne dotyczące diagnostyki i leczenia chorób tarczycy5. Mają one na celu usystematyzowanie i ujednolicenie postępowania w przypadku tych chorób u dzieci i dorosłych, takich jak wole (powiększenie tarczycy) czy dysfunkcje tego narządu – pierwotna niedoczynność (jawna i subkliniczna pierwotna niedoczynność tarczycy) i pierwotna nadczynność (jawna i subkliniczna pierwotna nadczynność tarczycy). Wytyczne nie obejmują postępowania we wtórnych zaburzeniach czynności tarczycy (związanych z chorobami przysadki), jej wrodzonej niedoczynności, terapii chorób tarczycy w trakcie ciąży i w okresie okołokoncepcyjnym oraz raka tego narządu.

Zalecenia NICE to wytyczne kliniczne oparte na przeglądzie systematycznym dowodów naukowych i opłacalności ekonomicznej. Większość zaleceń zawartych w wytycznych oparto na randomizowanych badaniach kontrolowanych (RCT – randomized controlled trial) i konsensusie Komitetu ds. Wytycznych. Jeśli dostępne były minimalne dowody, zalecenia oparto na doświadczeniu Komitetu ds. Wytycznych i opinii na temat tego, co stanowi dobrą praktykę. Wytyczne zostały podzielone na kilka rozdziałów obejmujących informacje dla pacjentów i ich rodzin, badania diagnostyczne oraz kontrolne, postępowanie w przypadku jawnej i subklinicznej niedoczynności tarczycy i jej nadczynności, a także postępowanie w przypadku wola (powiększenia tarczycy). Poniżej znajduje się omówienie najważniejszych wytycznych i ich podsumowanie wraz z komentarzem.

Informacja dla pacjentów i ich rodzin

Wytyczne podkreślają znaczenie dostarczenia pacjentowi i jego rodzinie ustnej oraz pisemnej informacji o danej chorobie tarczycy i jej leczeniu (w tym również o znaczeniu leczenia osób z chorobą bezobjawową dla uniknięcia powikłań), a także potrze...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Diagnostyka dysfunkcji tarczycy

Powinno się rozważyć diagnostykę w kierunku zaburzeń czynności tarczycy u osób z depresją, obniżeniem nastroju lub niewyjaśnionym lękiem, zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. U dzieci i młodzieży [...]

Kaskadowe podejście do wykonywania badań laboratoryjnych w przypadku podejrzenia zaburzeń czynności tarczycy u dorosłych

W przypadku podejrzenia zaburzeń czynności tarczycy u dorosłych, gdy nie podejrzewa się jej wtórnej dysfunkcji, wyjściowo zaleca się tylko oznaczenie stężenia hormonu tyreotropowego [...]

Leczenie i monitorowanie pierwotnej niedoczynności tarczycy

Lewotyroksyna (L-T4) jest lekiem z wyboru w leczeniu pierwotnej niedoczynności tarczycy u pacjentów w każdym wieku. Liotyronina lub naturalny wyciąg z tarczycy nie są lepsze ani [...]

Pomiar przeciwciał przeciwko tyreoperoksydazie tarczycowej (TPOAb) w niedoczynności tarczycy

Oznaczenie miana przeciwciał przeciwko tyreoperoksydazie tarczycowej należy rozważyć u dorosłych pacjentów z podwyższonym (względem wartości referencyjnych) stężeniem TSH. Nie zaleca się powtórnej oceny [...]

Subkliniczna niedoczynność tarczycy

Subkliniczną niedoczynność tarczycy rozpoznaje się, gdy stężenie TSH przekracza zakres referencyjny, zaś stężenia FT3 i FT4 są w zakresie referencyjnym. U dorosłych pacjentów z tą [...]

Diagnostyka tyreotoksykozy

Tyreotoksykoza występuje w przebiegu nadczynności tarczycy (np. choroby Gravesa-Basedowa) lub bez tego schorzenia (np. przemijające zapalenie tarczycy). W celu różnicowania tych stanów i potwierdzenia [...]

Leczenie tyretoksykozy

Podstawą leczenia tyreotoksykozy związanej z destrukcją tarczycy jest terapia wspomagająca β-adrenolitykami. Dorośli z potwierdzoną nadczynnością tarczycy powinni otrzymać lek przeciwtarczycowy oraz leczenie wspomagające [...]

Stosowanie leków przeciwtarczycowych

Badania pełnej morfologii krwi i czynności wątroby powinny być wykonane przed rozpoczęciem stosowania leków przeciwtarczycowych u pacjenta w każdym wieku. Monitorowanie morfologii krwi i funkcji [...]

Monitorowanie czynności tarczycy po leczeniu jej nadczynności

Zalecenia dotyczące monitorowania czynności tarczycy w grupach pacjentów po leczeniu nadczynności tego narządu lekami przeciwtarczycowymi, I-131 lub po operacji tarczycy znajdują się [...]

Subkliniczna nadczynność tarczycy

Subkliniczna nadczynność tarczycy definiowana jest jako TSH poniżej zakresu referencyjnego z FT3 i FT4 w zakresie wartości referencyjnych. Należy rozważyć opiekę specjalistyczną nad pacjentem [...]

Powiększenie tarczycy (wole)

Badanie ultrasonograficzne (USG) tarczycy powinno być wykonane u wszystkich pacjentów z prawidłową czynnością tarczycy i wyczuwalnym w badaniu palpacyjnym jej powiększeniem lub przerostem guzkowym i podejrzeniem [...]

Podsumowanie – najważniejsze informacje

Podsumowanie wytycznych z najważniejszymi zaleceniami umieszczono w tabeli 5.

Komentarz

W aktualnych (2019) wytycznych NICE dotyczących postępowania w przypadku chorób tarczycy proponowane są proste, przejrzyste oraz ekonomiczne schematy diagnozowania i monitorowania podstawowych zaburzeń czynności [...]

Do góry