Choroba Bleulera (MB − morbus Bleuleri), aktualnie znana pod nazwą schizofrenia, została opisana pod koniec XIX w. przez Emila Kraepelina, który wówczas posługiwał się terminem „dementia praecox”, tj. „otępienie wczesne”. Opisywał nim zespół objawów psychopatologicznych obejmujących sferę afektywną, poznawczą i wolicjonalną. Obecnie nazwa choroby, schizofrenia, często wiąże się ze stygmatyzacją pacjentów zarówno przez osoby ze środowiska pacjenta, jak i personel medyczny. Jest to powodem debaty nad celowością zmiany aktualnie stosowanego nazewnictwa i wprowadzeniem innej terminologii. Pośród niej wymienia się takie określenia jak: „zaburzenie dysregulacji dopaminy”, „zaburzenie ze spektrum psychotycznego”, „zaburzenie integracji neuroemocjonalnej” czy „zespół podatności na psychozę”. Propozycje te i tocząca się debata w środowisku naukowym oraz wśród przedstawicieli towarzystw pacjentów mają na celu zmniejszenie stygmatyzacji i poprawę opieki medycznej świadczonej pacjentom psychiatrycznym¹.

Epidemiologia

Częstość rozpowszechnienia schizofrenii szacuje się na niespełna 1% w populacji. Choroba zazwyczaj zaczyna się w młodym wieku, szczyt zachorowalności występuje pomiędzy 15 a 24 r.ż. U mężczyzn zwykle ujawnia się wcześniej. Drugi okres wzmożonego ryzyka wystąpienia choroby to 55-64 r.ż. i jest bardziej charakterystyczny dla kobiet. Badania epidemiologiczne wskazują, że mężczyźni mają większe ryzyko zachorowania na schizofrenię o ok. 30-40% w ciągu całego życia. Początek choroby nie jest jednakowy, 50% pacjentów doświadcza ostrego początku zachorowania, podczas gdy u innych osób choroba może rozpocząć się od długiego okresu prodromalnego. Niektóre badania wskazują różną sekwencję występowania objawów. Objawy negatywne (deficytowe, ubytkowe) zwykle pojawiają się przed ostrym zachorowaniem, a psychotyczne mają miejsce bliżej okresu hospitalizacji². Jest wiele udokumentowanych czynników ryzyka poza podłożem genetycznym. Jednym z nich jest pora urodzenia. Osoby ze schizofrenią częściej rodzą się zimą, co tłumaczy się faktem, iż matki przechodzą drugi trymestr ciąży w szczycie sezonu grypowego, a infekcje odpowiadają zwiększeniu ryzyka³. Kolejnym są powikłania okołoporodowe. Zarówno te związane z ciążą (cukrzyca, stan przedrzucawkowy, konflikt serologiczny), z porodem (atonia macicy), jak i dotyczące płodu (wady wrodzone czy niska masa urodzeniowa)⁴. Postulowano także znaczenie wieku rodziców, jednak początkowe badania przynosiły wykluczające się wyniki. Dokładniejsze analizy wykazały, iż wiek kobiet nie jest związany z większym ryzykiem zachorowania dziecka na schizofrenię, jednak znaczenie ma wiek ojcowski, którego wzrost towarzyszył większemu ryzyku⁵. Szereg badań dotyczących przebycia infekcji sugeruje ich związek i udział systemu immunologicznego z wystąpieniem choroby Bleulera. Szczególnie przebycie toksoplazmozy⁶, zakażenia wirusem różyczki⁷ czy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych znajduje odzwierciedlenie w zwiększonym ryzyku zachorowania⁸. Od kilkunastu lat, dzięki postępowi neuroobrazowania (rezonans magnetyczny, obrazowanie tensora dyfuzji), w poszukiwaniu etiologii choroby na znaczeniu zyskuje teoria dyskoneksji, u której podłoża leżą zaburzenia w łączności szlaków nerwowych różnych obszarów ośrodkowego układu nerwowego⁹. Z drugiej strony kształtuje się teoria zapalna zaburzeń psychicznych, dzięki eksploracji badań nad osią jelitowo-mózgową, barierą jelitową oraz florą jelitową¹⁰. Wiedza o zależnościach patologicznych jest znacznie bogatsza, jednak przyczyny powstania choroby wciąż pozostają nieznane.