Zapalenie zatok przynosowych (ZZP) to jedna z 10 najczęściej diagnozowanych chorób w Polsce. Ostre ZZP (OZZP) corocznie dotyka nawet 15% naszego społeczeństwa. Chorzy skarżą się m.in. na ból głowy i ucisk w okolicy czoła, policzków oraz nasady nosa, a także na niedrożny nos, nadmiar wydzieliny z nosa lub jej spływanie do gardła i w konsekwencji trudności w oddychaniu. Objawy te znacząco obniżają jakość życia, co odbija się na codziennej aktywności ludzi – począwszy od problemów ze snem aż po spadek efektywności w pracy.

Zapalenie zatok przynosowych dzielimy na ostre i przewlekłe w zależności od czasu trwania objawów. ZZP jest w większości przypadków spowodowane infekcją wirusową, którą zgodnie z wytycznymi europejskimi EPOS 2020 (European Position Paper on Rhinosinusitis and Nasal Polyps) należy leczyć objawowo. Zakażenie bakteryjne jest następstwem wirusowego i rozwija się w 0,5-2% przypadków. Warto zwrócić uwagę, że OZZP jest jednym z najczęstszych powodów stosowania antybiotyków, które należy ograniczyć zwłaszcza w dobie rosnącej lekooporności. Antybiotyki nie działają na wirusy, a dodatkowo obniżają odporność organizmu.

Obkurczanie błony śluzowej i leczenie przeciwzapalne

– Ostre zapalenie zatok jest przeważnie infekcją wirusową połączoną prawie zawsze z infekcją błony śluzowej w jamach nosa (nazywaną powszechnie przeziębieniem). Stan zapalny w nosie powoduje jego obrzęk, który utrudnia naturalne opróżnianie zatok. Pojawia się mechanizm błędnego koła: uwalnia się coraz większa ilość wydzieliny w zatokach, której swobodne wypływanie przez naturalne ujścia w jamach nosa jest utrudnione właśnie z powodu jego obrzęku. Dlatego jednym z głównych postępowań w leczeniu OZZ jest w pierwszej kolejności udrożnienie nosa za pomocą leków obkurczających jego błonę śluzową, aby ułatwić usuwanie wydzieliny z zatok – mówi dr n. med. Joanna Zabel-Olejnik, specjalista laryngolog i pediatra.

Po wniknięciu patogenów do organizmu następuje wzmożona synteza cytokin prozapalnych. Efektem tego jest silna sekrecja licznych prostaglandyn, prostacyklin i interleukin, w tym m.in. IL-1β. – Nadmierną reakcję zapalną warto hamować, bo w ten sposób łagodzimy niekorzystne dla pacjenta objawy. Nadprodukcja cytokin może powodować uszkodzenie nabłonka błony śluzowej i ułatwiać wniknięcie wirusów, co sprzyja nasileniu infekcji – zauważa lek. Jerzy Patkowski.

Zdaniem lekarzy praktyków terapię najlepiej prowadzić dwutorowo. – Na początek zalecam szybkodziałające leki obkurczające błonę śluzową nosa i zatok – sympatykomimetyki, np. ksylometazolinę z deksopantenolem, albo niesteroidowe leki przeciwzapalne...