Zaburzenia czucia, częsta dolegliwość zgłaszana przez pacjentów, mogą występować w sposób izolowany, a także być składową zespołu neurologicznego. Obejmują całe spektrum dolegliwości – od deficytu czucia, po przeczulicę czy nieprawidłowe wrażenia czuciowe. Ocena tych dolegliwości jest trudna, ze względu na ich bardzo subiektywny charakter. Mogą być one objawem choroby somatycznej, ale także manifestacją zaburzeń emocjonalnych. Właściwa diagnostyka umożliwia szybsze wdrożenie leczenia i poprawę jakości życia pacjenta.

Czucie

Odbieranie bodźców z otaczającego świata jest niezwykle istotne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Dzięki wiedzy o tym, co nas otacza jesteśmy w stanie reagować na czynniki, które potencjalnie zagrażają naszemu zdrowiu. Dlatego tak istotne jest rozpoznawanie i właściwe diagnozowanie zakłóceń funkcji sensorycznych.

Aby móc je diagnozować, należy pamiętać, że istnieje kilka rodzajów czucia. Według podstawowego podziału są to: czucie eksteroceptywne (powierzchowne), proprioceptywne (głębokie), interoceptywne (trzewne) i teleceptywne (wzrok, słuch, smak, węch). W publikacji zostały opisane zaburzenia dwóch pierwszych rodzajów – powierzchownego i głębokiego. W obrębie powierzchownego wyróżniamy czucie dotyku oraz bólu i temperatury, natomiast w obrębie głębokiego − czucie wibracji i ułożenia. Obszar dotknięty zaburzeniami różni się w zależności od umiejscowienia uszkodzenia. Czucie przewodzone jest dośrodkowo – od receptora, poprzez nerwy rdzeniowe lub czaszkowe, do ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Poszczególne receptory czuciowe zwykle odbierają kilka rodzajów bodźca, przy czym jeden z nich rejestrowany jest w większym zakresie niż pozostałe. Ze względu na typ bodźca możemy wyróżnić np. fotoreceptory, chemoreceptory, mechanoreceptory, baroreceptory, termoreceptory. Większość włókien czuciowych przewodzących bodźce z zakresu czucia powierzchownego przebiega w przedniej lub bocznej części rdzenia kręgowego, natomiast drogi czucia głębokiego biegną w sznurach tylnych. Dolegliwości sensoryczne mogą występować w bardzo małych, punktowych obszarach, pojedynczych dermatomach, kończynach, prawej lub lewej połowie ciała, a także dotyczyć różnych poziomów czucia^1,2.

Diagnostyka różnicowa zaburzeń czucia

Podstawą diagnostyki różnicowej zaburzeń czucia, podobnie jak w przypadku każdego objawu, jest wywiad lekarski. Podstawowe informacje, które powinno się uzyskać w rozmowie z pacjentem, ujęto w tabeli 1.