Wśród osób, które udało się zoperować (20% pacjentów), odsetek nawrotów jest niestety dość wysoki. Badania kliniczne prowadzone w ostatnich latach otwierają jednak nowe perspektywy oraz nadzieję na wyczekiwane zmiany w możliwościach i schematach leczenia pacjentów z tym nowotworem.

Możliwości leczenia

Rak dróg żółciowych jest, jak powiedziano, chorobą rzadką. Dlatego pacjenci powinni być leczeni w ośrodkach mających w tym zakresie jak największe doświadczenie. Czy zawsze tak się dzieje? Nie, ale eksperci dążą do tego. Leczenie pacjenta powinno być omówione podczas konsylium lekarskiego, czyli spotkania specjalistów z różnych dziedzin (np. chirurdzy, gastroenterolodzy, radiolodzy, onkolodzy kliniczni), którzy ustalą najlepszą strategię postępowania diagnostyczno-terapeutycznego.

– W przypadku zakwalifikowania choroby jako nieoperacyjnej, do końca 2022 r. za standard leczenia uznawana była klasyczna chemioterapia. Obecnie widzimy wreszcie promyk nadziei dla pacjentów z nieoperacyjnym rakiem dróg żółciowych. Leczenie skojarzone, będące połączeniem chemioterapii oraz immunoterapii, jest obecnie standardem leczenia według międzynarodowych wytycznych i nie tylko poprawia jakość życia chorych, ale również daje im szansę na dłuższe przeżycie – podkreśla onkolog.

Rodzaj leczenia w raku dróg żółciowych zależy od lokalizacji i wielkości guza oraz od tego, czy doszło do przerzutów poza drogi żółciowe. Ważnym elementem decyzji o formie leczenia jest też ogólny stan zdrowia pacjenta.

Co można zaproponować pacjentowi?

Zabieg chirurgiczny − operację wykonuje się, aby fizycznie usunąć guz. Obecnie jest to jedyna forma terapii dająca możliwość całkowitego wyleczenia raka dróg żółciowych. Decyzja dotycząca możliwości operacyjnego usunięcia nowotworu zależy od wyników badań diagnostycznych oraz od ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Resekcja wątroby oraz zabiegi w obrębie dróg żółciowych należą do najtrudniejszych zabiegów chirurgicznych i powinny być wykonywane w ośrodkach referencyjnych.

Przeszczepienie wątroby − całkowite usunięcie wątroby i przewodów żółciowych, a następnie przeszczepienie wątroby może być zastosowane u wyselekcjonowanych pacjentów z miejscowo zaawansowanym nowotworem zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych. Procedura ta jest poprzedzona radiochemioterapią (w ramach tzw. protokołu Mayo Clinic). W Polsce wykonywana jest w jednym ośrodku (UCK WUM w Warszawie) od niespełna dwóch lat.

Rak nieoperacyjny

Jeśli pacjent nie kwalifikuje się, ze względu na zaawansowanie choroby lub stan ogólny, do zabiegu chirurgicznego, może zostać zakwalifikowany do leczenia systemowego lub radioterapii.

Chemioterapia − w tym przypadku wykorzystuje się leki, które mają działanie cytotoksyczne. U pacjentów z chorobą nowotworową dróg żółciowych często stosuje się kilka schematów chemioterapii, ale głównie pochodne platyny i gemcytabinę. Klasyczna chemioterapia jest także stosowana jako tzw. leczenie uzupełniające po zabiegach chirurgicznych.

Terapia celowana – u ok. 20-30% pacjentów na podstawie profilowania genetycznego tkanki nowotworowej można wskazać zaburzenia molekularne, wobec których są dostępne zarejestrowane tzw. leki celowane. W Polsce nie finansuje się jednak tego typu badań diagnostycznych, jak to ma miejsce powszechnie w innych typach nowotworów (m.in. raku piersi, jelita grubego czy płuca).

Immunoterapia – to forma leczenia systemowego, mająca na celu „odhamowanie” układu immunologicznego, aby ten niszczył komórki nowotworowe. Współcześnie z powodzeniem stosowana jest w wielu nowotworach (m.in. raka płuca, czerniaka, raka nerki). W przypadku raków dróg żółciowych zalecana jest jako dodatek do chemioterapii u pacjentów z zaawansowanymi i nieresekcyjnymi zmianami. Nie jest nadal dostępna i refundowana w Polsce (stan na marzec 2024).

Rak dróg żółciowych to nowotwór podstępny, trudny do zdiagnozowania i leczenia. Ma złą prasę, ale to właśnie powinno zachęcać wszystkich do wzmożonej czujności onkologicznej. Błahe z pozoru dolegliwości mogą zwiastować poważne kłopoty zdrowotne. Dlatego warto zachęcać pacjentów, aby się regularnie badali i – jeśli jest taka potrzeba – zlecać im badania obrazowe.

Zdjęcia: archiwum prywatne, SewcreamStudio/iStock/Getty Images Plus/Getty Images