Od dziesięciu lat wyniki polskiej transplantologii przypominają krzywą sinusoidalną. Według danych Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego ds. Transplantologii „Poltransplant” w 2014 r. przeprowadzono 1500 takich zabiegów. Później liczba operacji nieznacznie spadła, by przeżyć załamanie w pandemii – rok 2020 przyniósł zaledwie 1180 przeszczepień. A następnie statystyki znów wzrosły.

Znaczna poprawa nastąpiła w roku 2023. Samych transplantacji wykonano wówczas ponad 1800, z czego przeszło połowę stanowiły przeszczepienia nerek (977 zabiegów), a w dalszej kolejności wątroby (523) oraz serca (178). Przybyło też dawców rzeczywistych (z 396 w 2021 r. i 445 w 2022 r. do 573 w 2023 r.), od których pobrane narządy nadawały się do przeszczepienia. Rok 2024 był pod względem transplantacyjnej statystyki jeszcze lepszy – liczba zabiegów przekroczyła 2000.

Warunki niezbędne do przeszczepienia

Narządy do transplantacji pobierane są najczęściej od osób zmarłych. Część pochodzi od żyjących dawców, przeważnie od członków rodziny. Aby przeszczepienie mogło dojść do skutku, organ dawcy musi zostać w pełni zaakceptowany przez układ odpornościowy biorcy. Cały proces jest obwarowany kilkoma warunkami.

Pierwszy to zgodność grupy krwi. Kolejny – histokompatybilność, która oznacza, że zbiór genów, tzw. główny kompleks zgodności tkankowej dawcy i biorcy, są identyczne lub w większości takie same. Najważniejszym etapem jest procedura typowania tkankowego, która identyfikuje antygeny zgodności tkankowej (MHC − major histocompatibility complex) u ludzi, zwane HLA (human leukocyte antigens).

– Każda komórka ma na powierzchni antygeny – białka, które są swego rodzaju wizytówką i informacją dla układu odpornościowego, kto jest „swój”, a kto „obcy”. Wprowadzenie do organizmu komórek, tkanek lub narządów z niezgodnym HLA spowoduje odpowie...